Suv o’tlari, zamburuglar, lishayniklar va ularning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati Reja

usulining bu turiga kiradigan o‘simliklarni saprofit organizmlar deb
yuritiladi. Yana ayrimlari esa tirik o‘simlik yoki hayvonlar hisobiga
yashaydi. Ular parazit organizmlar deyiiadi. Ko‘plab tuban
o‘simliklar erkin yashaydi va boshqa organizmlar bilan birga simbioz
hayot kechiradi. Bu birgalikdagi yashash parazitlik bilan yashashdan
farq qiladi. Hozir tuban o'simliklarning 3000 dan ortiq tur va shakillari
0 ‘zbekistonda tarqalgan.
Tuban o‘simliklaming suvda, nam joylarda va tuproqda
yashaydigan kata guruhi suvo‘tlari deyiiadi.
Suvo‘tlar hujayrasida xlorofill bo’lishibilan bakteriyalardan
farq qiladi. Lekin ular tarkibida boshqa pigmentlar borligi tufayli
rangi qo‘ng‘ir qizil va ko‘k-yashil boiadi. Xlorofill borligi uchun
suvo‘tlar avtotrof o‘simliklar hisoblanadi. Suvo‘tlar tashqi ko‘rinishidan juda xilma-xil boiadi.Ular orasida mikroskopik mayda bir hujayralilar bilan bir qatorda bir necha o‘n metrga yetadigan juda yirik vakillari ham bor. Koloniya boiib yashaydigan suvo‘tlar bir hujayralilar bilan ko‘p hujayralilar orasidagi bir to‘dadir.Ularning tanasi o‘zaro bo‘sh birikkan hujayralar to‘dasidan iborat. Suvo‘tlarining tanasi poya, barg, ildiz kabi organlarga bo‘linmagan tallomdir. Biroq ba’zi vakillarining tallomi birmuncha murakkab tuzilgan bo‘lib, funksiyasiga muvofiq ravishda tanasi ayrim qismlarga ajralgan bo‘ladi. Suvo‘tlari vegetativ, jinssiz va jinsiy yo‘l bilan ko‘payadi. Jinsiy
y o’ l bilan ko‘payish oogamiya, izogomiya, geterogamiya tipida ro‘y beradi. Suvo‘tlar dengizlarda va chuchuk suvlarda suvning
tiniqligiga qarab har xil chuqurlikda (tiniq dengizda 100-150m)
yashaydi. Ulaming ba’zilari, asosan, mikroskopik shakillarining juda
ko‘p to‘dasi erkin suzib yurib fitoplankton hosil qiladi. Boshqalari esa
suv havzalari ostiga yopishib yashab, bentos (suv havzasi ostidagi
o‘simlik va hayvon organizmlar to’dasi tarkibiga kiradi. Tuproq
suvo‘tlari yer yuzasida va uning ustki qatlamlarida yashaydi.
Ularning ko‘pi tuproqda organik moddalarni to'planishiga yordam
beradi va unumdorlikning muhim omili hisoblanadi.