Sulfooksidlash: Alkanlar SO2 va O2 bilan UB-nur ta’sirida reaksiyaga kirishib alkansulfonlarni hosil qiladi:
2R – H + 2SO2+ O2 2RSO2OH
Nitrolash. Alkanlar suyultirilgan nitrat kislota yoki azot oksidlari bilan qizdirilsa nitrobirikmalarni beradi:
R – H + HNO3 R-NO2+ H2O
Metanga suyultirilgan nitrat kislota ta’sir ettirilganda deyarli faqat nitrometan hosil bo‘ladi:
SH4+ HNO3 CH3NO2+ H2O
Ammo, etan, propan, butan va boshqalar nitrolansa nitrobirikmalarning aralashmasi hosil bo‘ladi:
СH3СH2СH3+ HNO3 CH3NO2 (9 %) + CH3CH2NO2 (26 %) +
+ CH3CH2 CH2NO2 (32 %) + CH3CHNO2CH3 (32 %) Nitrobirikmalar aminobirikmalarni sintez qilishda ishlatiladi. Oksidlash. Alkanlar kislorodda yonib CO2 va suvni beradi.
CH4+ 2O2 CO2+ 2H2O
Alkanlarni kislorod bilan katalizatorlar ishtirokida oksidlab turli organik birikmalar olish mumkin:
400-600oC
CH4 + O2 CH2O + H2O
Butan havo kislorodi bilan vannadiy oksidi, volfram metali ishtirokida yuqori haroratda oksidlansa oziq-ovqat mahsulotlari uchun ishlatiladigan sirka kislota hosil bo‘ladi:
V2O5, W
C4H10 + O2 750oC, P 2CH3COOH
Agar oksidlash havo kislorodi bilan Mn(OCOR)2 ishtirokida olib borilsa karbon kislotalarning aralashmasi hosil bo‘ladi:
[Mn(OCOR)2] C m H 2 m + 2 + mO2 C n H 2 n + 1 COOH + nH2O
To’yingan uglevodorodlar (alkanlar). Olinishi, xossalari, ishlatilishi.Ishlatilishi. Alkanlar arzon yoqilg‘i va kimyo sanoatida ko‘p tonnalab ishlab chiqariladigan mahsulotlar uchun xom ashyodir. Neftni qayta ishlab, motor va reaktiv yoqilg‘i olinadi. Alkanlardan alkenlar – etilen, propilen, butenlar sintez qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |