Suvda va quruqliqda yashovchilar

Alkanlarni olish usullari.Alkanlar asosan tabiiy manba’lardan va sintez usuli bilan olinadi.
1.Alkanlarning asosiy manba’’i neft va tabiiy gazdir. Tabiiy gaz 95-98 % metan, 2-5% etan, propan, butandan iborat bo‘ladi. Neftni qayta ishlab alkanlarni aralashmasi olinadi. 2.Tosh yoki qo‘ng‘ir ko‘mirni vodorod bilan molibden, volfram va nikel metallarining oksidlari va sulfidlari ishtirokida 450-470^oС, 300 atm bosimda gidrogenlanadi. Buning natijasida alkanlar va sikloalkanlar hosil bo‘ladi.
3.Fisher-Tropsh usuli. Uglerod(II)- yoki (IV)-oksidi kobalt va temir katalizatorlari ishtirokida qaytarilsa alkanlarning aralashmasi hosil bo‘ladi:
o
290 C
nCO + (2n + 1)H₂ Co, Fe Cn H₂n+ ₂ + nH₂O
4.Karbidlardan olish. Ayrim karbidlarga suv ta’sir ettirib metan olinadi: Al₄C₃+ 12H₂O  3CH₄+ 4Al(OH)₃ 5.Vyurs (1855 y.) reaksiyasi bo‘yicha galogenalkanlardan olish:
2CH₃CH₂CH₂CH₂Br + 2Na  C₈Н₁₈+ 2NaBr.
Bu usul bilan juft uglerod atomi tutgan alkanlarni olish yaxshi unum bilan boradi. Toq sonli uglerod atomi tutgan alkanlarni har xil galogenalkanlardan olinganligi sababli alkanlarning aralashmasi hosil bo‘ladi:
CH₃CH₂CH₂Вr + CH₃CH₂Вr + 2Na  C₅Н₁₂+ C₆N₁₄ Q C₄N₁₀+ 2NaBr
Bunday reaksiyani litiy metali va mis tuzlari ishtirokida efir eritmasida olib borilsa yuqori unum bilan alkan hosil bo‘ladi (Kori-Xaus reaksiyasi):
CH₃X + 2Li  CH₃Li + LiX
2CH₃Li + CuI  (CH₃)₂LiCu + LiI
(CH₃)₂LiCu + C₅H₁₁I  C₆H₁₄ + CuI + LiI
Galogenalkanlarning reaksiyaga kirishish qobiliyati va reaksiya unumi quyidagi qatorda o‘zgaradi: RX (100%)  R₂CHX (50%)  R₃X (30%)
6.Kislota tuzlaridan olish
RCOONa + NaOH  RH + NaCO₃.
7.Organik birikmalarni qaytarib olish:
Pt, Pd, Ni
СⁿH²ⁿ + H²СⁿH^2n+ 2 R _O + H₂ Pt, Pd, Ni R _CH₂ + H₂O
СnH₂n+ ₁I + HI СnH₂n+ ₂ + I2 R(H) R(H)