Suvning molekulяr fizikasi mavzuning maqsadi talabalarga Er sharida suvning taqsimlanishi, suvning agregat holatlarining

Suv yuzasidan bug‘lanishni hisoblash. Suv yuzasidan bug‘lanish bir necha uslublar yordamida baholanadi. Eng yuqori aniqlikga
ega bo‘lgan to‘g‘ri usul bu instrumental kuzatishlardir. Kuzatishlar mobaynida suv bug‘latgich asbobi yuzasidan bug‘langan suv qatlami
o‘lchanadi.
To‘g‘ri usul bilan bir qatorda suv va issiqlik balansi, turbulent diffuziya tenglamalari ham qo‘llaniladi, shuningdek
meteoma’lumotlarga asoslanib tuzilgan empirik ifodalar ham gidrologiya amaliyotida keng tarqalagan.
Suv yuzasidan bug‘lanishni aniqlash maqsadida mamlakatimiz xududida suv bug‘latkich maydonchalar tarmoqlari yaratilgan. Ular
standart bug‘lanishni o‘lchaydigan GGI-3000 ( yuza maydoni 0,3 m
2
, balandligi 0,6 m) va etalon bo‘lgan suv-bug‘latkich basseynlar (F 20 m
2
hq1 m) bilan ta’minlangan. Maxsus mavzuli izlanishlar uchun maydoni 100 m
2
ga teng bo‘lgan suv bug‘latkich basseyn ishlatiladi. O‘lchangan
bug‘lanish miqdoridan haqiqiy bug‘lanishni aniqlash uchun tuzatkich koyeffitsentlari kiritiladi. Misol uchun asbob ko‘rsatkichlaridan maydoni
1000 km
2
gacha bo‘lgan suv havzasidan bug‘lanishga o‘tish uchun Golubeev V.S. quyidagi tenglamani tavsiya etadi:
E 0,43 E
0,3
0,9h -1.2 h
2.4
dn
-8,1
dn
-35,
bu erda: E va E
0,3
-oylik bug‘lanish miqdori, suv havzasidan va bug‘latkich asbobi GGI-3000 dan, mmG‘oy; h
va
dn
-Quyoshning tush vaqtidagi
balandligi (gradus) va kunning 15-i sanadagi davomiyligi; h
va
dn
- oyning birinchi va oxirgi sanalarida yuqoridagi miqdorlarning
o‘zgarishi,.
Ba’zi hollarda maydoni 20 m
2
ga teng bo‘lgan bug‘latkich ma’lumotlaridan foydalanib o‘rganilayotgan havza yuzasidan bug‘lanish
miqdorini aniqlash uchun A.R.Konstantinov o‘zining quyidagi ifodasini tavsiya etadi:
E kH*kzah E20 ,
bu erda k
H
-chuqurlikning bug‘lanishga ta’sirini belgilovchi koyeffitsent (1
0,92 1 0,90 gacha o‘zgaradi), k
zah
-suv xavzasining
ximoyalanganlik koyeffitsenti (0,96 0,51), -yuza maydonining bug‘lanishga ta’siri.