Suvning molekulяr fizikasi mavzuning maqsadi talabalarga Er sharida suvning taqsimlanishi, suvning agregat holatlarining

Sinov savollari: 
1. 
Daryo havzasidagi suv resurslarining turlarini aytib bering. 
2. 
Ko‘llar, suv omborlaridagi suv resurslarining o‘zgarishini qanday aniqlash mumkin? 
3. 
Daryo tarmoqlaridagi suv zahiralarini aniqlash usulini aytib bering. 
4. 
Nejixovskiy usulining mohiyatini aytib bering. 
2.4.2. Qor qoplamidagi suv zahiralarining o‘zgarishi
Tuproq yuzasidan, qor va muzdagi suv miqdorining o‘zgarishlari marshrut qor o‘lchash s’emkasi vaqtida aniqlanadi. Bu s’emkalar
shu joyning landshaft xususiyatlarini hisobga olib, daryo havzasida bir tekisda belgilangan marshrut bo‘icha bajariladi. Marshurut uzunligi-2
km ochiq joda, o‘rmonda- 1 km, jarliklarda-0,5 km.
Qordagi suv zahirasi S
c
(mm) «o‘lchash nuqtasida» quyidagi ifoda bilan aniqalanadi:
S
c
10 hg ,
bu yerda h-qorning balandligi; sm, g-qorning zichligi, gG‘sm
3
.
Qor qoplamining balandligi reyka yordamida aniqlanadi.
Qorning zichligi quyidagi tenglama bo‘yicha hisoblanadi.

---

---

36
g mG‘(50 h) , 

bu yerda, m-qor namunasining og‘irligi g,zichlikni o‘lchash asbobining asos maydoni 50 sm
2
ga teng. Suv bilan to‘yingan qor yoki muz
qatlamidagi suv miqdori quyidagicha aniqlanadi:
S
l
8 h
l
,
bu yerda, h
l
-qor yoki muzning o‘rtacha qalinligi, mm. Suv zahiralarining har bir stansiyadagi umumiy yig‘indisi quyidagicha hisoblanadi:
S S
1
f
1
S
2
f
2
S
3
f
3
,
bu yerda f
1
,f
2
,f
3
-dala, o‘rmon, jarliklardagi o‘lchash maydonchalari.
S
1
,S
2
,S
3
-dala, o‘rmon va jarliklardagi qor, muz, erigan suvlarning yig‘indisi,mm. Butun havza uchun umumiy suv zahirasi o‘rtacha tortilgan
usul bilan umumiy maydondagi har bir maydonning qismini hisobga olgan holda aniqlanadi.
Qor, muz va erigan suvlardagi suv zahirasining o‘zgarishini aniqlash uchun havzadagi hisoblash oralig‘ining boshlanishi S
b
va tugashi
S
t
uchun kuzatilgan suv zahiralarining farqini hisoblaymiz.
Havzadagi suv zahiralarning o‘zgarishini baholash uchun, hisoblash davrining oxiridagi S
k
suv miqdoridan, davrning boshidagi S
n
suv
miqdorini ayiramiz:
Sc Sc.k.-Ss.n. 
Oxirgi yillarda gidrometorologik stansiya tarmoqlarida qor qoplami Yerning tabiiy gamma nurlarini kamaytirish usuliga asoslanadi.
Olingan ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, samolyotdan gamma-se’mka va yerdagi o‘lchangan qor qoplamining farqi atigi 8-12 mm ga teng.