Suyuqlik-gaz chegara sirtidagi adsorbsiya. Qattiq jism sirtidagi adsorbsiya. Adsorbentning sirt yuzasini aniqlash

5 - LABORATORIYA ISHI.
SUYUQLIK-GAZ CHEGARA SIRTIDAGI ADSORBSIYA.
QATTIQ JISM SIRTIDAGI ADSORBSIYA. ADSORBENTNING SIRT
YUZASINI ANIQLASH


1. Stalgmometr usulida sirt tarangilgini o`lchash orqali adsorbtsiyani o`rganish.
Ishning maqsadi: eritma – havo chegarasida eritma sirt tarangligini sirt faol modda konsentratsiyasiga bog‘liqligini stalagmometrik usulda aniqlashni о‘rganish. Sirt taranglik va adsorbsiya izotermasini chizish. Sirt qavat parametrlarini aniqlash.
Ishning mazmuni. Gibbs tenglamasi eritmaning sirt taranglik bilan uning konsentratsiyasi orasidagi bog‘lanishni belgilaydi. Shuning uchun о‘zgarmas haroratda konsentratsiyalar ma’lum va turlicha bо‘lgan sirt faol modda eritmalarining sirt tarangligini о‘lchab, σ = f(c) funksiyani olish mumkin. Bu funksiyadan foydalanib, adsorbsiyani va uning eritma konsentratsiyasiga bog‘liqligini hisoblab topish, ya’ni boshqa G=f(c) funksiyasini olish mumkin. Shunday qilib, turli konsentratsiyali sirt faol modda eritmalarining sirt tarangligini tajribada aniqlash ikki izotermani: a) sirt taranglik b) adsorbsiya izotermalarini chizishga imkon beradi. Tadqiqot obyekti sifatida propil, izopropil, butil va izoamil spirtlarining suvdagi eritmalari, noionogen sirt faol modda tavsiya etiladi. Sirt taranglikni о‘lchash usuli sifatida esa stalagmometrik usul (tomchilar sonini hisoblash usuli) taklif etiladi. Bu usul asosida tajribada aniqlangan qoida yotadi. Bu qoidaga kо‘ra vertikal naycha ichidan og‘irlik kuchi ta’sirida oxista ajralayotgan tomchining og‘irligi suyuqlikning havo bilan chegaralangan sirti taranglik qancha katta bо‘lsa, shuncha katta bо‘ladi.
Laboratoriya ishini bajarish uchun kerakli qurilma va reaktivlar: stalagmometr, shtativ, 6 ta kolba, «havo sо‘rgich» (grusha), suv va sirt faol modda.


Ishni bajarish tartibi:
1. Avval 6 ta kolbaning 5 tasiga sirt faol moddaning turli xildagi suvli eritmasi (konsentratsiyasi 0,02; 0,04; 0,06; 0,08 va 0,1 M bо‘lgan) tayyorlab olinadi. 1 ta kolbaga 10 ml suv solinib, stalagmometr yordamida uning tomchilar soni aniqlanadi. Buning uchun nayning yuqori va pastki qismida ikkita belgi (qornidan pastda va yuqorida) qо‘yilgan. О‘lchash vaqtida stalagmometr shtativga о‘rnatiladi. Stalagmometr о‘rta qismi (qorni) keng va pastki uchi kapilyar bо‘lgan shisha naydan iborat (1-rasm). Uning yuqorigi uchiga rezina trubka kiydirib, uning yuqorigi belgisiga yetguncha «havo sо‘rgichi yordamida» suyuqlik sо‘riladi. Yuqorigi belgidan pastki belgigacha qancha suyuqlik tomchisi hosil qilishi aniqlanadi.



4