Сузиш спорти турларига умумии характеристика

MAShg'ULOTNI REJALASHTIRISH
Sport mahoratining yuqori cho'qqisiga erishish to'xtovsiz, ko'p yillik tayyorgarlikni talab qiladi. Organizm to'g'ri tuzilgan, muntazam Mashg'ulot darslarining oshirilgan talablariga astasekin ko'nika boradi. Uning ish qobiliyati oshadi, tiklanish jarayoni tezlashadi, birmuncha tig'iz jismoniy vazifalarni bajarishi mumkin bo'lib qoladi. Shu bilan birga sport mavsumida erishilgan funksional imkoniyatning rivojlangan darajasini keyingi mavsumda mustahkamlab va rivojlantirib borishga erishish, suzuvchining sport mahoratini takomillashtirish kerak bo'ladi. Bu butun faoliyatni to'g'ri rejalashtirishni talab qiladi. Perspektiv-bir necha yilga mo'ljallangan, bir yillik, oylik va haftalik rejalar shu maqsadga qaratilgandir.
Perspektiv reja. Suzuvchining sport tayyorgarligi uchun belgilangan perspektiv reja ikki yoki to'rt yilga mo'ljallangan bo'lishi mumkin.
Perspektiv rejalashtirishni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun shu muddatdagi suzuvchining tayyorgarlik darajasi, qo'llaniladigan asosiy vositalar, shuningdek, ularning uslubiy yo'nalishi, jismoniy nagruzkalar hajmi, sport natijalarining miqyosi va boshqalar aniqlangan bo'lishi kerak.
Perspektiv rejaning asosiy maqsadi-oldingi yillardagi sport natijalarining tahlili asosida sport tayyorgarligining umumiy vazifalarini bir necha yilga aniqlashdan iborat. Bu o'z navbatida suzuvchi tayyorgarligining konkret vazifalarini to'g'ri belgilab beradi. Sport Mashg'ulotsini bir necha yilga rejalashtirishda qo'yilgan vazifalarning muayyan izchillikda bajarilishiga ahamiyat berish muhim.
Perspektiv reja tuzilganda suzuvchining tayyorgarlik darajasi hisobga olinishi kerak. Masalan, boshlovchi suzuvchilarda Mashg'ulotning umumiy hajmi yildan-yilga orta borishi, malakali sportchilarda suzish nagruzkasining hajmi yillar davomida yuqori darajada barqaror bo'lishi mumkin. Lekin umumiy hajmni saqlagan holda treyirovka mazmunini o'zgartirish, shuningdek Mashg'ulot nagruzkasining hajmini oshirish, tezkor mashqlar sonini ko'paytirish kerak va hokazo.
Kontrol normativlar sistemasi suzuvchi tayyorgarligining ma'lum tomonlarini rivojlantirish bilan xarakterlanadi, uning bu ishda ahamiyati katta.
Kontrol normativlarni aniqlash uchun quyidagilar:
a) Har tomonlama jismoniy rivojlanish saviyasi;
b) sportdagi muvaffaqiyatlar miqyosi;
v) texnikani zgallash darajasi va hokazolar aniqlanadi.
Har bir konkret vaziyatda sport Mashg'ulotlari vazifalariga muvofiq murabbiy kontrol (nazorat) normativlarni belgilashi lozim. Uqituvchi kontrol normativlarni qo'llab, suzuvchining jismoniy, texnik suzish, taktik va iroda tayyorgarligidagi nuqsonlarni aniqlashi mumkin.
Bolalar sport maktablarining yosh suzuvchilari, asosan 11-14 yoshlilar perspektiv rejaning ahamiyati haqida alohida to'xtalib o'tish kerak. yosh suzuvchilar uchun perspektiv reja 4-8 yilga mo'ljallab tuziladi. 4-6 yilda 17-18 yoshda (qizlar 15-16 yoshda) yuqori sport mahoratiga erishishga asos qo'yiladi. Perspektiv reja tuzayotganda yosh suzuvchilar organizmi katta nagruzkalarga tayyor emasligini hisobga olib yuqori sport natijalarini bevaqt mo'ljallamaslik zarur. Ayniqsa 1-2 yillik muddatda yuqori sport natijalariga erishishga urinish, yosh suzuvchilar organizmiga zararli ta'sir qiladi. Vaqtinchalik zafar kelajakdagi haqiqiy natijalarga to'siq bo'ladi.
Perspektiv reja asosida sport tadbirlari hisobga olinib, bir yillik tayyorgarlik reja tuziladi.
Yillik reja. Sport tayyorgarligining bir yillik rejai perspektiv reja bilan uzviy bog'langan holda tuziladi. Shuning uchun ham Har bir sport mavsumidagi vazifalar ana shu asosda hal etiladi.
Yillik reja hususiyatlari sportchining tayyogarlik darajasi bilan aniqlanadi. Shuning uchun rejalashtirish masalalari suzuvchilarning sport klassifikasiyasini hisobga olgan holda ko'riladi. Suzuvchilar yillik Mashg'ulotsining maqsadi-mavsumdagi mas'uliyatli musobaqalarda yaxshi natijalarni qo'lga kiritishdan iborat. Shu maqsadda yil davomida suzuvchilarni tirish va o'tkazishda nagruzkani takrorlab va uni asta-sekin oshirib borish zarur.
Muskul ishi ko'p marta takrorlanganda yurak-tomir,, nafas va boshqa snstemalarda muhim funksional o'zgarishlar sodir bo'ladi. Nagruzkalarni asta-sekin o'stirish prinsipi Mashg'ulot intensivligini asta-sekin ko'paytirishni ko'zda tutadi. Sportchi mahorati o'sib borgan sari nagruzka hajmi va intensivligi oydan-oyga, yildan-yilga to'xtovsiz o'sib borishi kerak. Lekin bu yuqori ko'tarilmasdan, to'lqinsimon xarakter kashf etadi.