T. M. Karaliyev, O. B. Sattarov, I. F. Sayfiddinov bank faoliyati

8.3. Tijorat banklari likvidliligi va to‘lovga layoqatliligi tahlilining ahamiyati va vazifalari

Bank likvidligini tahlil qilish quyidagi maqsadlarni ko‘zlaydi:

– bank likviligining koeffitsiyentlarini hisoblash tizimi to‘g‘riligini va to‘liqligini tasdiqdlash;

– bank holati bo‘yicha xulosalarni shakllantirish;

– bank balansi likvidligining yomon holatga kelayotganligidan darak beruvchi real va salbiy potensial tendensiyalarni aniqlash;

– salbiy tendensiyalarni vujudga keltirgan omillarni tahlil qilish;

– bank balansi likvidligini tahlil qilish va tekshirish natijalariga ko‘ra bank uchun takliflarni belgilab olish.

Yangi tashkil qilinayotgan tijorat banklari uchun ustav kapitalning minimal miqdori va tashkil qilingan banklar uchun kapitaldagi shaxsiy mablag‘larining minimal miqdori;

kapitalning yetarlilik normativlari; likvidlik normativlari;

bir qarzdorga yoki qarzdolar guruhiga bo‘lgan xatarning maksimal miq-dori;

yirik kreditlar xatarining maksimal miqdori;

bitta kreditorga (omonatchiga) bo‘lgan xatarning maksimal miqdori; aholidan jalb qilingan mablag‘larning maksimal miqdori va hokazo.

Bu ko‘rsatkichlar orasida likvidlik normativlari muhim ahamiyatga ega, chunki ularning miqdori ko‘p jihatdan bankning depozit va kredit siyosatining samarali yuritilishiga bog‘liq bo‘ladi. Banklar likvidlik ko‘rsatkichlarining minimal miqdorini ushlab turishga harakat qiladi, chunki bunda likvidlik va yuqori daromadlilik ko‘rinishdagi qarama-qarshilik sharoitida optimal qaror qabul qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi.

O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 2-noyabrdagi «Tijorat banklari likvidligini tartibga solish bo‘yicha qo‘yilgan talablar to‘g‘risida»gi 421-sonli Tartibda likvidlik normativlari berilgan (joriy, lahzalik va uzoq mud-datli likvidlik). Mazkur ko‘rsatkichlar tizimidan likvidilik normativining

103