T. M. Karaliyev, O. B. Sattarov, I. F. Sayfiddinov bank faoliyati

2007–2011-yillar davomida tijorat banklarining joriy likvidlik koeffitsiyentining belgilangan me’yorga nisbatan o‘zgarishi

(yil oxiriga)

	2007		2008			2009		2010		2011
Banklar	Haqiqatda	Belgilangan me’yorganisbatanfarqi(+,-)		Haqiqatda	Belgilangan me’yorganisbatanfarqi(+,-)	Haqiqatda	Belgilangan me’yorganisbatanfarqi(+,-)	Haqiqatda	Belgilangan me’yorganisbatanfarqi(+,-)	Haqiqatda	Belgilangan me’yorganisbatanfarqi(+,-)
OATB
«O‘z-
sanoat-	58,5%	1,95		83,5%	2,8	85,7%	2,9	80,7%	2,7	54,3%	1,8
qurilish-
banki»
DT «Xalq	72,4%	2,4		68,4%	2,3	95%	3,2	75,6%	2,5	86,9%	2,9
banki»

Mazkur jadval ma’lumotlariga ko‘ra ko‘rib chiqilayotgan banklarning joriy likvidlik koeffitsiyentlari belgilangan me’yordan (joriy dikvidlik koef-fitsiyentining optimal belgilangan me’yori 30%) bir necha barobar oshib ket-gan. Jumladan, OATB «O‘zsanoatqurilishbank»da 2007-yilda joriy likvidlik koeffitsiyenti 1.95 punktga, 2008-yilda 2.8 punktga, 2009-yilda 2.9 punktga, 2010-yildda 2.7 pungktga va 2011-yilda 1.8 punktga oshgan.

105

DT «Xalq banki»da joriy likvidlik koeffitsiyenti 2007-yilda 2.4 punktga, 2008-yilda 2,3 punktga, 2009-yilda 3,2 punktga, 2010-yilda esa 2,5 punktga va 2011-yilda 2,9 punktga oshgan.

OATB «O‘zsanoatqurilishbanki»ning joriy likvidlik koeffitsiyenti tah-lilining natijaridan xulosa qilish mumkinki, mazkur bank yuqori likvidli hisoblanadi. Bu holatda omonatchilar va kreditorlarning manfaatlari har to-monlama himoyalangan. Ammo, joriy likvidlik koeffitsiyentining haddan tashqari yuqori bo‘lishi bankda ortiqcha resusrlar muammosi mavjudligidan dalolat beradi. Mazkur muammo daromadlilik darajasini pasaytiradi va bu o‘z urinda mazkur bank aksionerlarining talabiga javob bermaydi. OATB «O‘zsanoatqurilishbanki»da joriy likvidlik koeffitsiyentining bunday tarzda ko‘payib ketishiga asosiy sabab, kassa va boshqa kassa hujjatlari, O‘zR MBdan olinishi lozim bo‘lgan mablag‘lar hisob raqamlarida haddan tashqari pul mablag‘larini saqlashdandir. Jumladan, 2007-yilning 31-dekabr holatiga kassa hisobraqamlarda – 5 889,0 mln so‘m, O‘zMBdan olinishi lozim bo‘lgan hisobraqamlarda – 5 495,0 mln. so‘m; 2008-yil 31-dekabr holatiga kassada

– 20 569,2 mln. so‘m, O‘zMBdan olinishi lozim bo‘lgan hisobraqamlarda

– 9 927,7 mln. so‘m; 2009-yil 31-dekabr holatiga kassada – 16 150,2 mln. so‘m, O‘zMBdan olinishi lozim bo‘lgan hisobraqamlarda-29 878,8 mln. so‘m va hokazo.

Tahlilimizning to‘laqonliligini ta’minlash maqsadida biz bankning ak-tivlari va majburiyatlari tarkibiga e’tibor qaratmog‘imiz lozim. Aktivlar va majburiyatlar tarkibi hamda dinamikasini o‘rganish asosida ularni belgilan-gan maqsadlarga erishish uchun tarkibiy o‘zgartirish to‘g‘risida asoslangan qaror qabul qilishga zamin yaratadi.

8.3-jadval


«B» Bankning 2007–2011-yillar maboynida aktivlar va majburiyatlari to‘g‘risida ma’lumot

(yil oxiriga, mln.so‘m)

	2007	2008	2009	2010	2011
Aktivlar
Naqd pullar va boshqa kassa	5 889,0	20 569,2	16 150,2	18 432,1	31 038,9
hujjatlari
O‘zRMBdan olinishi lozim	5 495,0	9 927,7	29 878,8	28 935,1	45 517,7
bo‘lgan mablag‘lar

106

Boshqa banklardan olinishi	27 082,6	28 525,1	31 410,1	74 137,8	79 099,9
lozim bo‘lgan mablag‘lar
Sotish-sotib olish	3 659,4	3 963,7	3 355,4	2 727,8	2 513,8
hisobraqamlari
Ssuda va lizing operatsiyalari	121564,6	163324,5	181802,5	232615,5	305106,2
Sof investitsiyalar	248,1	537,0	614,0	818,6	1 941,3
Asosiy vositalar	4 512,2	7 738,5	11 246,3	15 849,0	21 483,1
Olish uchun hisoblangan	1 325,1	2 012,3	4 228,4	5 455,9	6 449,0
foizlar
Bankning boshqa mulki	0,0	2,5	337,6	601,3	499,2
Boshqa aktivlar	4 420,1	3 074,4	5 745,0	6 336,9	28 553,2
Jami aktivlar	174 196,0	239 675,0	284 768,3	385 909,9	522 202,3
Aktivlarning o‘sish sur’ati	100%	137.6%	118.8%	135.5%	135.3%
Majburiyatlar
Talab qilib olinguncha	48 871,9	67 362,5	66 380,3	115154,7	187733,6
bo‘lgan depozitlar
Jamg‘arma depozitlari	516,1	260,5	4 586,3	28 042,9	23 785,5
Muddatli depozitlar	8 402,0	20 922,6	22 793,1	13 372,2	48 406,2
Boshqa banklarga	1 352,2	1 503,3	2 260,7	1 088,8	10 381,9
to‘laniladigan mablag‘lar
To‘lanilishi lozim bo‘lgan	87 622,8	111737,3	120738,3	140390,2	147176,6
ssudalar
To‘lash uchun hisoblangan	48,9	283,4	344,8	642,3	908,0
foizlar
Boshqa majburiyatlar	7 653,4	9 414,3	32 610,7	46 637,2	56 119,1