T o s h k e n t d a V l a t iq t is o d iy o t in IV e r s I t e t I a bd u ra h im o rtiq o V sanoat iqtisodiyoti
Download 95.69 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- N a z o r a t va m u h o k a m a u ch u n sav olla r
- A so siy a d a b iy o tla r
- ATAMALAR L U G A T l Aksiyadorlik jamiyati
- D iv e r s i l i k a t s i y a q i l i s h
- Ilmiy-tcxnik salohiyat
- Ishlab chiqarishning diversifikatsiyasi
- Ishlab chiqarishni mahalliylashtirish
- Ishlab chiqarish rentabelligi
- M ahsulotniiig raqobatbardoshligi
- Sertifikat - m a su l idoralar tom onidan m ahsulotni ekspcrtiza qilish asosida beriluvchi, m ahsulot sifatini bclgilovchi hujjat. F an tex n ik a taraqqyoti
Qisqacha xulosalar Sanoatni oqilona joylashtirish - ishlab chiqarishni izchil rivojlantirish va m am lakat m udofaasini m ustahkam lashning muhim shartlaridan biridir. 0 ‘zbekistonda erishilgan m ustaqillik va uni m usktahkam - lash m am lakat sanoatini hududlar b o ‘yicha ju g ‘rofiy joylashtirishga tubdan o ‘zgartirishlar kiritdi. Sanoatni joy lashti rish 0 ‘zbekiston davlatining iqtisodiy strategiyasi va taktikasi, iqtisodiyotning qom m iyatlari bilan b o g ‘liq b o ‘lgan tam oyillar asosida am alga oshirilm oqda. Sanoatni xom ashyo m anbalariga va m ahsulotni iste’mol qiluvchi hududlarga yaqinlashtirish m am lakat tabiiy resurslaridan m aqsadga m uvofiq foydalanish, xom ashyo va tayyor m ahsulotni tashishda ju da katta tejam korlikka erishish, m ehnat unum dorligini oshirish va ishlab chiqarish sarflarini kam aytirishga im koniyat tu g ‘dirm oqda. Sanoatning alohida tarm oqlarini joylashtirishning xarak- terini aniqlashda tarm oq xususiyatlari, jum ladan, ishlab chiqariladigan m ahsulot xizm ati (ishi, vazifasi), iste’mol qilinadigan xom ashyo m ateriallari va ularni qayta ishlash texnologiyasining xususiyatlari, korxonaning tipi, ushbu tarm oqning iqtisodiy rayon ixtisoslashuvi va shaharlar tashkil topishiga ta ’sir darajasi hisobga olinadi. Sanoatni joylashtirish jarayonida hudud va obyektning qurilish joyini tanlashni asoslashda korxona qurilishining va ushbu obyektni kelajakda ishlatishning ham m aksim al tejam korligini nazarda tutish kerak. A yniqsa, yangidan yaratilayotgan korxona uchun m aydon tanlash iqtisodiy jihatdan puxta asoslanishi zarur. 289 N a z o r a t va m u h o k a m a u ch u n sav olla r 1. Sanoat ishlab chiqarishini joylashtirishning m ohiyati va aham iyati nim ada? 2. Sanoatni joylashtirishning tam oyillari (fundam ental qoidalari) nim alardan iborat? 3. Sanoatni joylashtirishga q an day shart-sharoitlar ta’sir etadi? 4. Tarm oqlam i joylashtirishdagi o ‘ziga xos xususiyatlar nim alarda nam oyon b o ciadi? 5. Sanoat ishlab chiqarishini joylashtirishdagi siljishlar va istiqboldagi vazifalar nirnalatni k o 'zd a tutadi? A so siy a d a b iy o tla r 1. K arim ov I.A. 0 ‘zbekiston iqtisodiy islohotlam i chuqurlashtirish y o 'lid a — Т.: “O 'zb ek isto n ”, 1995, 73 bet. 2. K a rim o v I.A . 0 ‘z b e k is to n iq tis o d iy s iy o s a tin in g u s tu v o r y o ‘nalishlari. - Т.: “O 'z b e k i s t o n 1996. Tom 2, 3 - 36 bet. 3. Karimov LA. 0 ‘zbekiston XXI asrga intihnoqda. - Т.: CTzbekiston, 2000. 352 bet. 4. K arim ov I.A. “M am lakatim izda dem okratik islohotlar va fuqorolik jam iyatini rivojlantirish konsepsiyasi" //Xalq so ‘zi, 2010-yil, 13-noyabr. 5. Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarim iz V atanim iz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqim iz farovonligini oshirishga xizm at qiladi. // Xalq s o Lzi, 2 0 1 1-yil, 22-yanvar. 6. K arim ov I.A. 2012-yil V atanim iz taraqqiyotini yangi bosqichga k o ‘taradigan yil b o ia d i. //Xalq so ‘zi. 2012-yil, 20- yanvar. 7. K arim ov I.A. Bosh m aqsadim iz - keng koMamli islohotlar va m odernizasiya y o ‘lini q at’iyat bilan davom ettirish. / X a l q s o ‘zi, 2 013-yil, 19-yanvar. 8. Karimov I.A. 2014-yil yuqori o 'sish su r’atlari bilan rivojlanish, barcha m avjud inikoniyatlarni safarbar etish, o ‘zini 290 oqlagan islohotlar strategiyasini izchil davom ettirish yili boTadi. / X alq so 'zi, 2014-yil, 18-yanvar. 9. R o 'ziev A. “M arkaziy Osiyo davlatlari iqtisodiy va ijtim oiy geografiyasi” . Term iz: “Surxandaryo”, 2000-yil, 120 bet. 10.R o‘ziev A., A birqulov Q. “0 ‘zbekiston iqtisodiy geografiyasi” . Т.: “Sharq” , 2001-yil 144 bet. 11.R o‘ziev A., R o bziev O., “Iqtisodiy integratsiyaning hududiy-geografik jih atlari” . Term iz: “Surxandaryo” , 2001-yil, 20 bet. 12.0rtiqov A. “Sanoat iqtisodiyoti” (D arslik). - T.:TDIU. 2004-yil. 13.0 ‘zbekiston m illiy ensiklopediyasi. l-2-jildlar.-T .:D avlat ilm iy nashriyoti. 2002-2005 yy. 14.http://w w w .press-service.uz - «Prezident sayti». 15.11 .http://w w w .gov.uz - «H ukum at sayti». 16.12.http://w w w .tsue.uz - «U niversitet sayti» 291 ATAMALAR L U G A T l Aksiyadorlik jamiyati - ak siy a d o rla r va m u a s s is la r m a b l a g 'i e v azig a s h a k lla n g a n k a p ila lg a ega b o Llgan h u q u q iy sh ax s m a q o m ig a ega k o m p a n iy a . Ishlab chiqarishni tashkil qilish n in g m a b l a g ‘lam i aksiya sotish y o ‘li bilan j a l b etish g a aso slan g an shakli. Aksiya - ak siy a d o rlik jamiyati to m o n id an chiqariluvchi h a m d a u n in g egasi, a k s iy a d o rlik ja m iy a tin in g a ’zosiga ja m iy a tn i b o sh q a rish va fo y d a d a n d iv id e n d olish h u q u q in i beruvchi q im m a tb a h o q o g 'o z . B i z n c s - b o z o r iqtisodiyoti s h a r o itla n d a s u b 'e k t n i n g m a ’lum bir m a h s u lo t y o k i x iz m a t turini yaratish va sotish y o 'l i bilan foyda olishga m o i j a l l a n g a n iqtisodiy faoliyari. Veksel — q i m m a tb a h o q o g 'o z turi. belg ilan g an ta rtib d a y o z m a shakladagi q arz m ajburiyati, o ' z e g a sig a (veksel o lu c h ig a ) veksel b e ru v c h id a n k o 'rs a tilg a n pul m iqdorini belg ilan g an m u d d a td a gap- s o 'z s i z to 'la n is h in i talab qilish huquqini beradi. D iv e r s i l ' i k a t s i y a q i l i s h - b u k o r x o n a va Larmoqlarning faoliyat so h alarin i o ‘zgarticish va k c n g a y tirish . ishlab ch iq a rila d ig a n m a h s u lo tla r turini k o ‘paytirish va u la rn in g x ilm a -x illig in i t a ’m inlash. D i v i d e n d - ak siy ad o rlik jamiyati fo y d astn in g bir q ism i, har v ih s o liq la m i t o ‘lash, ishlab chiqarishni k engaytirish. zahiralarni to 'ld iris h , o b lig a u iy a la r b o ‘y ic h a foizlar l o l a s h v a direktorlarni m u k o fo tla s h d a n s o 'n g ak siy a d o rla r o 'r ta s id a taqsim lanadi. Ilmiy-tcxnik salohiyat - m a m la k a td a g i fan. texnika va m u h a n d is lik ish larin in g riv o jlan ish darajasi. j a m iy a tn in g fan - te x n ik a m u a m m o la r in i hal qilish uchun m a v ju d rcsu rs va lm k o n iy a tla rn in g u m u m iy tavsifnom asi. In\estitsiya siyosati - kapital q o 'y ilm a la r n in g en g u stu v o r y o 'n a lis h la rin ita n la s h . iqtisodiyot sam arad o rlig in i oshirish. sarflangan h a r bir s o ‘m g a m a h s u lo t o 's is h i va m illiy d a ro m a d n in g eng yuqori k o ‘rs a tk ich larig a erishish. Investitsiyalar - m a m la k a t ichkarisi va ta sh q a risid a yan g i k o rx o n a y aratish va m a v ju d korxonalarni za m o n a v iy la sh tirish , eng yangi te x n ik a va te x n o lo g iy a la rn i o ‘zlashlirish. ishlab ch iq arish darajasini oshirish va foy d a olish m a q s a d id a u z o q m u d d atli m a b l a g i a r kiritilishi. 292 Investor - biron-bir faoliyatga, korxonaga foyda olish m aqsadida uzoq m uddatli kapital kiritishni am alga oshiruvchi xususiy tadbirkor, tashkilot yoki davlat. Innovatsiya - jam iyat rivojlanishi bilan o ‘zgarib boruvchi inson ehtiyojlarini qondirishga oid yangiliklar, ularni yaratish, tarqatish va foydalanish jarayonini m ajm uasi. Infratuzilma - sanoat (yoki biron- bir boshqa) ishlab chiqarishi ham da aholiga xizm at k o ‘rsatuvchi x o ‘jalik tarm oqlari m ajm uasi. T ransport, aloqa. savdo, m oddiy-texnik ta ’m inot, fan, ta'lim , s o g iiq n i saqlashni o 'z ichiga oladi. Ishlab chiqarishning diversifikatsiyasi - bir tom onlam a, k o ‘pincha birta m ahsulotga asoslanuvchi ishlab chiqarishni keng nom enklaturada tayyorlanuvchi m ahsulotlarga asoslangan ishlab chiqarishga o ‘tkazish. Ishlab chiqarishni mahalliylashtirish - sanoat ishlab chiqarishining turli bosqichlarida im port shaklida xarid qilish orqali qo 'llam luvch i detallar, butlovchi qism lar, yarim tayyor m ahsulotlar va tayyor m ahsulotlarni m ahalliy xom ashyo va m ateriallar asosida ishlab chiqarishga o ’tkazish jarayoni. Ishlab chiqarish rentabelligi real sektor va uning korxonalarining iqtisodiy sam aradorligini ifodalovchi muhim k o ‘rsatkichlardan biri. Konsern - turli tarm oqlardagi m ustaqil korxonalam ing ishtirok etish tizim i, q o 'sh m a tadqiqotlar, patcnt-litscnziya kelishuvlari, m oliyalashtirish, ishlab chiqarish ham korligi vositasida birlashuvi. Kooperatsiya qilish — yakuniy m ahsulotni birgalikda tayyorlash b o ‘yicha uzoq m uddatli to ‘g 'rid a n -to ‘g ‘ri x o 'ja lik aloqalarini o ‘m atish. Litsenziya - qonunda belgilangan m uayyan x o ‘jaiik operatsiyalari, jum aladan, tashqi savdo (eksport va im port; operatsiyalarini am alga oshirish b o ‘yicha, vakolatli davlat idoralarining huquqiy shaxslarga beruvchi m axsus ruxsatnom asi. M arketing - korxonalam ing m ahsulot ishlab chiqarish, ishlab chiqarish va sotish yoki xizm at k o ‘rsatishga oid faoliyatini, bozom i va iste’m olchilar talabiga faol ta ’sir k o ‘rsatishni o ‘rganish asosida boshqarish tizimi. 293 M ahsulotniiig raqobatbardoshligi — biror bir firm a tom onidan ishlab chiqarilgan, raqobatchi firm alarning xuddi shunday tovarlariga qaraganda yaxshiroq iste’mol xususiyatlari va lexnik-iqtisodiy param etrlariga ega b o ‘lgan tovariam ing iste ’m olchilar tom onidan ajralib olinish «qobiliyati». Mehnat unumdorligi - insonlar ishlab chiqarish faoliyatm ing sam aradorligi; xodim m oddiy ishlab chiqarish sohasida ish vaqti birligida ishlab chiqargan m ahsulotlar m iqdori yoki m ahsulot birligini ishlab chiqarish uchun sarflangan vaqt bilan o ic h a n a d i. M ehnatning ijtim oiy unum dorligi ishlab chiqarilgan m illiy darom adning m oddiy ishlab chiqarish tarm oqlarida band b o ‘lgan har bir xodim ga nisbatan hisoblanadi. Raqobat - bozor m exanizm ining korxona va firm alarning m ahsulot va xizm atlam i sotish, kapitalni loydaliroq jo ylashtirishd a raqiblik asosida x o ‘jalik nisbatlarini shakllantirish bilan bo g‘liq elem enti. Raqobatbardoshlik - o ‘z faoliyatini bozor m unosabatlari sharoitida am alga oshirish va bunda ishlab chiqarishni ilm iy-tcxnik jihatdan takom illashtirish, xodim larni rag'b atlan tirish va m ahsulot sifatining yuqori b o iis h in i ta'm in lash g a yetarli b o ‘lgan foyda olish. Sertifikat - m a s'u l idoralar tom onidan m ahsulotni ekspcrtiza qilish asosida beriluvchi, m ahsulot sifatini bclgilovchi hujjat. F an tex n ik a taraqqyoti - fan. texnika, texnologiyalar rivojlanishi, m ehnat predm etlari, ishlab chiqarish va m ehnatni tashkil ctishning uzluksiz rivojlanish jarayoni. Xolding kompaniyasi - o ‘z kapitalidan boshqa kom paniyalarni boshqarish, ularga rahbarlik qilish va dividend olish m aqsadida ularning aksiyalarini sotib oiishda foydalanuvchi aksiyadorlik kom paniyasi. Xom ashyo - qazib olish yoki ishlab chiqarish uchun m a'lu m darajada m ehnat sarflangan va shu m ehnat natijasida bir qadar o 'z g arg an m ehnat buyum i. Ishlab chiqarish jara y o n id a xom ashyo tayyor m ahsulot yoki yarim fabrikat hosil qiladi. N atijada xom ashyoning to ‘la qiym ati tovar shaklini olgan yalpi m ahsulotga o ‘tadi. Xususiylashtirish - davlat m ulkini boshqa m ulkchilik shakllariga, jum ladan, jam o a, aksiyadorlik va x usu siy m ulk o 'tk az ish d a m ulkchilik m unosabatlarining o'zgarisli jarayoni. 294 ADABIYOTLAR RO‘YXATI: 1. 0 ‘zbekiston R espublikasining “K adrlar tayyorlash milliy dasturi to ‘g ‘risida”gi Qonun. Oliy ta ’lim m e ’yoriy hujjatlari to ‘plami. - Т.: Sharq, 2001 -yil. 2. 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidentining 2002-yil 30- m aydagi «K om pynterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kom m unikatsiya texnologiyalarini jo riy etish to ‘g ‘risida” . PF-3080-sonli Farmoni. // Xalq so ‘zi, 2002-yil, 31- may. 3. K arim ov I.A .O ‘zbekiston - bozor m unosabatlariga o ‘tishning o ‘ziga xos y o ‘li. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1993-yil, 42 bet. 4. Karimov l.A. 0 ‘zbekiston iqtisodiy siyosatining ustuvor y o ‘nalishlari. - Т.: O ‘zbekiston, 1993-yil, 53 bet. 5. K arim ov l.A. 0 ‘zbekiston kelajagi buyuk davlat. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1993-yil. 6. K arim ov l.A. 0 ‘zbekiston: siyosiy-ijtim oiy va iqtisodiy istiqbolning asosiy tam oyillari. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1995-yil, 73 bet. 7. Karimov l.A. 0 ‘zbekiston iqtisodiy islohotlam i chuqurlashtirish y o iid a . -Т .: 0 ‘zbekiston, 1995-yil, 73 bet. 8. K arim ov LA. Y uksak m alakali m utaxassislar taraqqiyot omili. -Т .: O 'zbekiston, 1995-yil, 16 bet. 9. K arim ov l.A. A sakadagi «U zD A EW O O avto» q o ‘shm a korxonasining rasm iy oehilish m arosim ida so ‘zlagan nutqi. // X alq so 'zi, 1996-yil, 20-iyul. 10. K arim ov I.A .O ‘zbekiston XXI asr b o ‘sag‘as;da: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1997-yil, 328 bet. 11. K arim ov l.A. 0 ‘zbekiston X X I asrga intilm oqda. - Т.: 0 ‘zbekiston, 2000-yil, 352 bet. 12. K arim ov l.A. 0 ‘zbckiston R espublikasi Oliy M ajlisining ikkinchi chaqiriq birinchi sessivasida so ‘zlagan nutqi. // Xalq so ‘zi, 2000-yil, 23-yanvar. 295 13. K arim ov I.A. Islohotlar va investitsiyalar b o ‘yicha idoralararo m uvofiqlashtiruvchi kengash y ig ‘ilishidagi m a ’ruza. /' Xalq s o ‘zi, 2000-yil, 2-fevral. 14. K arim ov I.A. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlisining ikkinchi chaqiriq to ‘qqizinchi sessiyasida s o ‘zlagan nutqi. ■ Xalq so ‘zi, 2000-yil, 29-avgust. 15. K arim ov I.A. R espublika idoralararo m uvofiqlashtiruv chi kengash m ajlisida so ‘zlagan nutqi. // Xalq so ‘zi, 2001-yil, 12-yanvar. 16. K arim ov I.A. Islohotlar strategiyasi - m am lakatim iz iqtisodiy salohiyatini yuksaltirishdir. // Xalq so ‘zi, 2003-yil, 20- fevral. 17. K arim ov I.A. «Jahon m oliyaviy-iqtisodiy inqirozi, 0 ‘zbekiston sharoitida uni b artaraf etishning yoMlari va chora- lari». - Т.: 0 ‘zbekiston, 2009-yil, 56 bet. 18. K arim ov I.A. Y uksak m ana’viyat - yengihnas kuch - Т.: M a ’naviyat, 2009-yil. 19. K arim ov I.A. “ M am lakatim izda dem okratik islohotlar va fuqorolik jam iyatini rivojlantirish konsepsiyasi” . 7 Xalq s o ‘zi, 2010-yil, 13-noyabr. 20. K arim ov l.A. M am lakatim izni m odem izatsiya qilish y o ‘lini izchil davom ettirish - taraqqiyotim izning m uhim omiiidir. O bzbekiston Respublikasi konstitutsiyasi qabul qilingan kunning 18 yilligiga b a g ‘ishlangan tantanali y ig ‘ilishda qilingan m a ’ruza. /7 Xalq so 'zi, 2010-yil, 8-dekabr. 21. K arim ov T.A. A sosiy vazifam iz-vatanim iz taraqqiyoti va xalqim iz farovonligirii yanada yuksaltirishdir. // Xalq s o ‘zi, 2010-yil, 30-yanvar. 22. K arim ov l.A . B archa reja va dasturlarim iz V atanim iz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqim iz farovonligini oshirishga xizm at qiladi. / Xalq s o ‘zi. 2 0 1 1-yil, 22-yarivar. 23. Karimov l.A. 2012-yil V atanim iz taraqqiyotini yangi bosqichga koHaradigan yil boMadi. // Xalq s o ‘zi. 2012-yil, 20- vanvar. 296 24. K arim ov I.A. Bosh m aqsadim iz - keng koMamli islo- hotlar va m odernizatsiya y o ‘lini q a t’iyat bilan davom ettirish. /' X alq s o ‘zi, 2013-yil, 19-yanvar 25. K arim ov I.A. 2014-yil yuqori o ‘sish su r’atlari bilan rivojlanish, barcha m avjud im koniyatlarni safarbar etish, o ‘zini oqlagan islohotlar strategiyasini izchil davom ettirish yili b o ‘la d i./ / X alq so ‘zi, 2014-yil, 1 8-yanvar 26. B arkam ol avlod - 0 ‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. -Т.: Sharq, 1997-yil, 64 bet. 27. T o ‘xliyev N . 0 ‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyoti.- Т.: “0 ‘zbekiston m illiy ensiklopediyasi” . 1998-yil, 240 bet. 28. “M ahsulot (ishlar, xizm atlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi ham da m oliyaviy natijalam i shakllantirish tartibi to ‘g ‘risida”gi N izom . - Т.: 1995-yil, 5-fevral. 2 9 . 0 ‘zbekiston m illiy ensiklopediyasi. 1-jild, - Т.: “D avlat ilm iy nashriyoti”, 2000-yil, 288 bet. 30.A lm anax - O 'zbek isto n 2010-yil, Iqtisodiy tadqiqotlar m arkazi. - Т.: 2010-yil, 168 bet. 31 .B ekm uradov A.Sh. va boshqalar. O m m abop iqtisodiyot m ohiyati va asosiy tushunchalari. Ilm iy om m abop q o ‘Ilanma. - Т.: Iqtisodiyot, 2009-yil, 92 bet. 32.A bdurahm onov Q.X. «M ehnat iqtisodiyoti» Oliy o ‘quv yurtlari uchun darslik - Т.: “M ehnat”, 2009-yil, 512 bet. 3 3,O rtiqo v A. “Sanoat iqtisodiyoti” (Darslik). - T.:TD IU - 2004-yil. 34. M ahalliylashtirish dasturi asosida. // Xalq so ‘zi, 2004-yil, 1 1-yanvar. 35. M axm udov E. “ K orxona iqtisodiyoti” (o ‘quv qoMlanma) - Т.: TDIU. 2004-yil, 208 bet. 36. S harifxo‘jay ev М ., A bdullaev Yo. M enejm ent: 100 savol va javob. -Т.: M ehnat, 2000-yil, 560 bet. 37. М ахмудов Э., Рахм онова Ф. М одернизация — стратегический курс страны //Д еловой партнёр. 8-14 ноября, 2012 г. 297 38. М ахмудов Э. П ром ы ш ленность У збекистана: эконо мика, разм ещ ение, приоритеты развития (вопросы теории и практики). - Т.: И кгисод, 2013 г. 39. Tem ur tuzuklari: - Т.: G ‘.G ‘lom nomidagi “A dabiyot va san’at nashriyoti”, 1996-yil, 24 bet. 40. h ttp://vw w .press-service.uz - «Prezident sayti». 41. http://vvwvv.gov.uz - «H ukum at sayti». 42. http://w w w .tsue.uz — «U niversitet sayti». 298 M UN D A RIJA M u q a d d im a .............................................................................................3 I bob. «SA N O A T IQ TISO D IY O TI» FA N IN IN G PRED M ETI VA V A ZIFA LA R I E l . «Sanoat iqtisodiyoti» fanining obyekti sanoatning ta ’rifi va tav sifi........................................................................................................ 5 E2. «Sanoat iqtisodiyoti» fanining predm eti va boshqa fanlar bilan bogT iqligi........................................................................... ..........8 1.3. «Sanoat iqtisodiyoti» fanini o ‘rganish m etodologiyasi va usullari................................................................................................... 12 1.4. «Sanoat iqtisodiyoti» fanining dem okratik bozor iqtisodiyoti sharoitiga va islohotlar talabiga m os v a z ifa la ri..... 14 И bob. SANOAT - M ILLIY IQ TISODIYOTNING YETA K CHI TA R M O G T 2.1. Sanoatning m illiy iqtisodiyot rivojidagi roli va o ‘m i ........ 18 2.2. Sanoat tarm oqlari va ularning riv ojlanishi............................24 III bob. SA N O AT TA R M O Q TU ZILM A SI VA TARKTBIY SILJISH LA R 3.1. Tarkibiy siyosat, uning m ohiyati va ah am iy ati.................. 43 3.2. Ijtim oiy m ehnat taqsim oti va sanoat tarm o g‘ining sh ak llan ish i.......................................................................................... 46 3.3. Sanoatning tannoq tuzilm asi va uni belgilovchi o m illa r... 50 IV bob. SAN O ATDA ZAMONAVTY B O SH Q A R U V TIZIM I 4.1. B oshqaruv obycktiv zaruriyat va m aqsadga y o ‘naltirilgan jarayon sifatid a.......................... ......................................................... 57 299 4.2. B oshqarishm ng asosiy tam oyillari va u s u lla ri.....................61 4.3. B oshqaruvning zam onaviy tu zilish i....................................... 67 4.4. Boshqarishm takom illashtirishning asosiy y o ‘n a lis h la ri... 72 4.5. Sanoat ishlab chiqarishm i boshqarishda m oliya va kredit tizim ining r o l i ................................................................................ . 75 V bob. SA N O AT ISHLAB CHIQA RISH INI PR O G N O ZLA SH VA REJALASHT1RISH 5.1. Prognozlash va rejalashtirishnm g m ohiyati, aham iyati va vazifalari ............................................................................................... 81 5.2. Prognozlash va rejalashtinsh tam oyillari va u s u lla ri........... 8 7 5.3. B ozor iqtisodiyoti sharoitida rejalar tiz im i............................ 88 5.4. Ishlab chiqarish rejasini tuzib chiqish va tasdiqlashni tashkil e t i s h ............................................................................................ 93 5 .5 .P ro g n o z la s h v a r e ja la s h tm s h n i ta k o m illa s h tiris h n in g a s o s iy y o ‘n a lis h la r i 9 6 VI bob. SA N O AT ISHLAB CHIQARISHJN1NG IQ TISODIY V A IJTIM OIY SA M A RA D O R LIG I 6.1. D em okratik bozor m unosabatlan sharoitida sam aradorlikning о ‘'m i va a h a m iy a ti........................................... 102 6.2. Ishlab chiqarish sam aradorligining m ohiyati, m ezoni va k o ‘rsatkichlari. X arajatlarning um um iy va qiyosiy sam aradorligi....................................................................... 104 6.3. Ishlab chiqarish sam aradorligini oshirishning om illari va y o i l a r i ............................................................................................ 112 VII bob. SA N O A TD A FA N -TEX N IK A TA R A Q Q IY O TI 7.1. Fan-texnika taraqqiyotining mohiyati va ah a m iy a ti........ 116 7.2. Fcin-texnika taraqqiyotining asosiy y o ‘n aIishlari.............. 119 7.3. Fan-texnika taraqqiyotining sam aradorligini baholash.... 129 300 VIII bob. TSHLAB C H IQ A R ISH N I IJTIM O IY TA SH K IL ETISH 8.1. Sanoatda ishlab chiqarishni ijtim oiy tashkil etishning shakllari va ulam ing o ‘zaro b o g ‘liq lig i...................................... . 134 8.2. K onsentratsiyalashtirish, uning m ohiyati va ah am iy ati... 135 8.3. M ahalliylashtirish: uning m ohiyati, aham iyati va m azm un i..............................................................................................136 8.4. Ixtisoslashtirish, uning m ohiyati, aham iyati va m azm uni 140 8.5. D iversifikatsiya. U ning m ohiyati, aham iyati va m azm uni.............................................................................................. 142 8.6. K ooperativlashtirish. U ning shakllari va k o ‘rsatk ich lari. 144 8.7. K om binatsiyalashtirish. Uning shakllari va k o ‘rsatk ich lari................................................................................... 147 IX bob. SAN O ATDA K A D RLA R VA M EH NA TG A HAQ T O ‘LASH 9.1. K adrlar siyosati va uning sanoat taraqqiyotidagi r o l l ...... 153 9.2. K adrlar, ulam ing tarkibi va stm k tu rasi............................... 156 9.3. K adrlam i tanlash va joy-joyiga q o ‘y ish .............................. 158 9.4. K adrlar m alakasini oshirish va ularni qayta tayv orlash ... 161 9.5. M elmat va unga haq to ‘la s h ................................................... 162 X bob. SA N O AT ISHLAB CHIQARTSHINING A SO SIY FO N D LA R I VA ISHLAB CH IQ A R ISH Q U W A T L A R I 10.1. A sosiy fondlarning iqtisodiy m ohiyati va aham iyati, tarkibi va tu z ilis h i............................................................................ 175 10.2. Asosiy fondlarni baholash.................................................... 180 10.3. A sosiy fondlarning eskirishi va am ortizatsiy asi.............181 10.4. A sosiy fondlardan foydalanish k o ‘rsatkichlari................ 185 10.5. Ishlab chiqarish quvvati va ulardan foydalanishni yaxshilash y o 'lla ri............................................................................ 187 301 XI bob. SA N O A TN IN G XOM A SH Y O M ANBAI VA TEJA M K O R LIK STR A TEG IY A SI 11. E Sanoatda xom ashyo, uning xususiyatlari va tu rk u m la n ish i..................................................................................... 192 11.2.Sanoat ishlab chiqarishning m ineral xom ashyo m a n b a i........................................................................... 199 11.3. Resurslar tejam korligi strategiyasi va ta k tik a s i..............204 X II bob. SA N O AT ISHLAB C H IQ A RISH N IN G A Y LA N M A M A B L A G 'L A R I 12.1.A ylanm a fondlam ing m ohiyati va a h a m iy a ti.................. 210 12.2. A ylanm a m ablag‘lar va ularning avlanishini tezlash tirish................................................................... 211 j 12.3. A ylanm a m ablag‘lardan samarali foydalanish................ 213 XIII bob. SA N O AT M AHSULOTIN1NG SIFA TI VA U NIN G RAQOBATBARDOSHL1G1 13.1. Sifat tushunchasi va sifatni oshirish z a ru riy a ti............... 217 13.2. M ahsulotning sifat k o ‘rsatkichlari va ularni baholash u s u lla n ................................................................................................. 219 13.3. M ahsulot sifatini boshqarish va uni oshirish y o il a r i.....222 13.4. Standartlashtirish, sertifikatlashtirish, attestatsiya va nazorat: q ilish ......................................................................................226 XIV bob. SA N O A TD A TANNARX, FOY D A VA ISHLAB CH IQ A R ISH R EN TA B ELLIG l 14.1. Q iym at v atan n arx nazariyasi, ishlab chiqarish sarflarini kam aytirishning ilm iy aso slari.......................................................234 14.2. M ahsulot ishlab chiqarish tannarxini hosil qiluvchi xarajatlam i guruhlash.......................................................................235 14.3. Foyda va rcntab ellik .............................................................. 246 302 14.4. M ahsulot tannarxini pasaytirishning manbalari va o m illa ri................................................................................................ 252 XV bob. SAN O AT ISHLAB CH IQA RISHID A BAHO VA BA H O LA SH 15.1. Baho - bozor m unosabatlarining iqtisodiy k ateg o riy asi.......................................................................259 15.2. B ahoning funksiyalari va tu r la r i........................................ 264 X V I bob. SAN O AT ISHLAB C H IQ A RISH IN I JO Y LA SH TIRISH 16.1. Sanoatni joylashtirish tamoyillari ..................................... 269 16.2. Sanoatni joylashtirish om illari ...........................................273 16.3. Ayrim sanoat tarm oqlarini joylashtirishdagi o ‘ziga xos x u su siy a tla r................................................................................277 16.4. Ayrim korxonalam i joylashtirishni iqtisodiy asoslash usuli ..................................................................278 16.5. Sanoatni joylashtirishdagi siljishlarning iqtisodiy samaradorligi ................................................................... 280 16.6. Rivojlanishning hududiy m uvozanati .............................. 283 A tam alar lu g ‘ati ...............................................................................292 A dabiyotlar ro ‘yxati ........................................................................295 303 A B D U R A H IM O R TIQ O V SANOAT IQTISODIYOTI О zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta 'Urn vazirligi tomonidan 5230100 - Iqtisodiyot ta Чип yo ‘nalishi b o 'yicha darslik sifatida tavsiya etilgan «Sano-standart» - Tashkent , 2014 M и h arrir: A . Ti la vo v Texnik muharrir: U.Saidov Musahh ih: S. Bozorova Dizayn er : U Sa ido v N a s h .lits .№ A1 245. 0 2 .1 0 .2 0 1 3 . T erishga 0 4 .0 8 .2 0 1 4 -y ild a berild i. B o sish g a 0 4 .0 9 .2 0 1 4 -y ild a ru x sat ctildi. B ichim i: 6 0 x 8 4 1 Ib. O fset bosm a. «T im es» g arn itu rasi. S h arth b.l. 17,25. N a sh r b.t. 19.0. A dadi 500 nusxa, B u y u rtm a № 24. B ahosi sh artn o m a asosida. « S a n o -sta n d art» n ash riv o ti, 100190, T o sh k en t shahri, Y u n u so b o d -9 , 13-54. e-m ail: s a n o -s ta n d a rt'a m a il.r j « S a n o -sla n d art» M C H J b o sm a x o n as id a b o sik ii. Tosh kent shahri.& Download 95.69 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling