Tabiatni muhovaza qilish to`g`risidagi qonunning 4-maddasidagi ekologik prinsiplardan biri ‘’Tabiatni muhovaza qilish Sohasida milliy mintaqalarda va xalqaro manfatlarni uyg`unlashtirish ‘’dir

• Tabiatni muhovaza qilish to`g`risidagi qonunning 4-maddasidagi ekologik prinsiplardan biri ‘’Tabiatni muhovaza qilish Sohasida milliy mintaqalarda va xalqaro manfatlarni uyg`unlashtirish ‘’dir. Chunki tabiatda sodir bo`layotgan jarayonlar va hodisalar, jamiyatdan farqli na ma’muriy va na tabiy chegarani biladi. Qirg`izistonda sirdaryo irmoqlariningradioktiv moddalar bilan ifloslanishi so`zsiz,O`zbekiston va Qozog`iston Respulikalarida atrof-muhitga o`zining salbiy o`tkazmay qolmaydi .

• Chernobil yoki orol dengizi ekologik fojialari nafaqat Sharqiy Yevropa va Markaziy Osiyo balki butun yer kurrasidagi insonlarning ,, yashash huquqi’’ning zaruriy elementlaridan biri bo`lgan ekologik xafsiz muhit holatiga salbiy tasir etmoqda. Shuning uchun ham prizident I.A.Karimov BMTning 48,50,55 sessiyalarida so`zlagan maruzalarida Orol muammosini xalqaro miqiyosda hal qilishni taklif etdi va uning salbiy oqibatlarini nafaqat O`zbekiston , balki butun dunyo hamjamiyati uhun taqiq solayotgan dolzarb global masala qilib ko`rsatildi .

• Atrof-muhitni xalqaro muhovaza qilish deb insonlarning ekologik xavfsiz muhiti va davlatlarning barqaror me’yorda rivojlanishi taminlovchi xalqaro huquq prinsiplari normalari va munosabatlari yig`indisiga aytiladi. Atrof-muhitni xalqaro miqiyosda muhovaza qilish XIX asrning bosh larida yuzaga keldi. Avvaliga bu masala ikki davlat o`rtasidagi tabiiy ob’yektlardan teng huquqli foydalanish ko`rinishida namayon bo`lgan. Bunday ekologik munosabatlar ikki davlat orasida tuzilgan umumuy Shartnomalar tarkibidan joy olgan.

• 1913-yil 17-19-noyabrda Shvetsariyaning Bren shahrida bo`lib o`tgan xalqaro konferensiya ekologik muammolarni xalqaro huquqning maxsus masalalarini toifasi darajasiga ko`tardi Insoniyat tarixida ekologik muammolar XX asrni ng o`rtalarigacha faqatgina mahalliy yoki milliy masalalar doirasidan o`rin olgan edi. 1970-yillargacha davlat va jamiyat xavsizligiga yoki ularning barqaror rivojlanishi va inson huquqlariga global tasir qiluvchi muammolar turkimiga faqatgina harbiy va siyosiy masalalar kiritilgan, xalos .

• XX asrning uchinchi choragida yani Ikkinchi jahon urishi yakunlanishi va BMTning tuzilishi xalqaro xavsizlikka tahdid solayotgan masalalar jumlasiga ekologik muammolarni ham kiritadi . Shu asrning 50-6-yillarida ‘’sovuq urush’’ oqibatida Yer kurrasidagi insonlar hayotiga tajavuz solayotgan masalalar uch muammo – yadro to`qnashuvi , yoppasiga tarqaluvchi kasallik va uchinchi o`rinda ekologik muammolar qo`yilgan bo`lsa, 70-yillargakelib ekologik muammo va ularni hal qilish masalasi yetakchi o`rinni egallab oldi.

• O`rmonlar bir-biriga va o`sish sharaotiga ta`sir etuvchi va geagrafik landshaft elementini hosil qiluvchi daraxtsimon o`simliklar majmui; Yer o`simlik qoplamining asosiy tiplaridan biri, biosferaning tarkibiy va juda muhim qismi. O`simliklarning ko`pgina hayotiy shakllaridan iborat bo`lib, bular orasida daraxt va butalar asosiy, o`tlar, butachalar, yo`sinlar, lishayniklar va h.k. ikkinchi darajali ro`l o`ynaydi . O`. Antarktidadan tashqari hamma qit`alarda o`sadi, yer sharidagi quruqlikning 30foizni ishg`il qiladi. Yerning O`.li maydoni 4mlrd, ga maydonni egallaydi (O`zbekistonda 8,5 mln. ga ni tashkil etadi ).

• O`sish sharoitiga qarab , ko`pchilik daxt turlari qimmatli o`rmon formatsiyasi(mas, qarag`ayli O`,kedrli O`, oqqarag`ayli O`tilog`ochli O`. va h.k) ni hosil etadi . O`rta Osiyoda archazor O`.lar ko`p . O`.lar turli zonalarda tog` va daryo qayirlarda ham tarqalgan. O`.ning tur tarkibi, muhim o`simliklarning biologik xususiyatlari, yoshi va malum tabiiygeagrafik sharoitiga qarab o`simliklarning bir necha pogonasi rivojlanadi. Motadil mintaqa O`.lari tarkibi bo`yicha; birinchi kattalikdagi daraxlar va O`.hosil qiluvchi dovdaraxtlar (qarag`ay,qoraqarag`ay,tilog`och eman , shumtol)dan iborat 1 pog`ona , ikkinchi kattalikdagi daraxtlar (o`rmon yong`og`I, itjumrut,normushka va boshqalar)dan iborat 2 pog`ana butalar (o`rmon yong`og`I , itjumrut normushka va boshqalar )dan iborat 3 pog`ana hamda o`tbutachali va yo`sinlishaynikli qoplamadan iborat4-5 (quyi) pog`onalar bo`ladi. O`.da bazan pog`onalarga kirmaydigan chirmashuvchi va ilashuvchi o`simliklar ham uchraydi.