“Tabiatshunoslik fanini o‘qitishda ta’lim integratsiyasi va innovatsiyasi” mavzusidan ma’ruza matni

Integratsiya (lot. integratio — tiklash, toʻldirish, integer — butun 
soʻzidan) olingan. 
Tabiatshunoslik fanlari bo‘yicha amaldagi dasturlar o‘quvchilarni ko‘p sonli 
tushunchalarni o‘zlashtirishga chorlaydi, ular bilimning tarqoq elementlari 
vazifasini bajaradi. Bu dunyoning yaxlit manzarasini shakllantirishda qiyinchiliklar 
tug‘diradi, madaniyatni organik idrok etishga to‘sqinlik qiladi, maktab 
bitiruvchisining tarqoq dunyoqarashining sabablaridan biriga aylanadi. Integratsiya 
fanlararo va fanlararo aloqalarni o‘rnatish, turli ta'lim dasturlari o‘rtasidagi o‘zaro 
ta'sir orqali ta'lim mazmunining yaxlitligiga erishish jarayoni va natijasidir. 
Integratsiyalashgan darsda tahlil mavzusi ko‘p qirrali obyektlar bo‘lib, ularning 
mohiyati 
to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar 
turli 
xil 
ma’lumotlarda 
mavjud.
Integratsiyalashgan 
darslarni 
tashkil 
etishda 
tegishli 
fanlar 
o‘qituvchilarining ishtiroki psixologik muammoni hal qiladi, bu bolalarga yangi 
ma’lumotlar blokiga osongina qo‘shilish imkonini beradi, o‘qituvchining umumiy 
va kasbiy madaniyati darajasini oshirishga yordam beradi, qadriyatni 
rivojlantirishga yordam beradi. maktab o‘quvchilarining global ta’lim nuqtai 
nazaridan yo‘nalishlari. 
Integratsiyalashgan sinfdan tashqari tadbirlar (loyihalar, ekskursiyalar, 
intellektual o‘yinlar). 

---

Boshlang‘ich 
ta’lim jarayonida integratsiyani ichki va tashqi 
integratsiyalarga ajratish mumkin. Boshlang‘ich sinflarda tabiatshunoslik fanini 
boshlang‘ich sinflarning barcha fanlari bilan integratsiyalab o‘qitish mumkin. 
Bundan tashqari integratsiyalash orqali fizika, kimyo, biologiya fanlariga oid 
bilimlar beriladi.
“Innovatsiya” so‘zi lotin tilidan kelib chiqqan bo‘lib, yangilik kiritish degan 
ma’noni bildiradi.
Innovatsion faoliyat- bu ilmiy izlanishlar, ishlanmalar yaratish, tajriba- 
sinov ishlari olib borish yoki boshqa fan-texnika yutuqlaridan foydalangan holda 
yangi texnologik jarayon yoki yangi takomillashtirilgan mahsulot yaratish bo‘lib, 
uning progmatik xususiyati shundaki, u g ‘oyalar maydonida ham va alohida bir 
subyektning harakat maydonida ham amalga oshirilmaydi, balki bu faoliyatni 
amalga oshirish tajribasi kishilar hayotida hammabop bo‘ladigan holdagina haqiqiy 
innovatsion hisoblanadi. Innovatsion faoliyatning asl mazmuni amalda yangi 
texnologiyaning shakllanishi bo‘lib, uning natijasi innovatsiya sifatida yuzaga 
kelgan ixtironi loyihaga, loyihani texnologiyaga aylantirishga yo‘naltirilgan 
faoliyatdir. O‘qituvchi innovatsion faoliyatni tashkil etib, uning shakllanish 
bosqichlarini quyidagicha belgilashi mumkin:
Birinchi bosqich - tayyor metodik tavsiyanomalar aniq qilib ko‘chiriladi.
Ikkinchi bosqich - mavjud tizimga ayrim yangi moslama (modifikatsiya)lar, 
metodlar kiritiladi.
Uchinchi bosqich - yangi g ‘oyani amalga oshirish mazmuni, metodlari va 
shakli to‘la ishlab chiqiladi.
To‘rtinchi bosqich - o‘qituvchi o‘qitish va tarbiyalashning o‘z 
konsepsiyasini va metodikasini ishlab chiqadi. 
O‘qituvchilarni innovatsion faoliyatga tayyorlashda jamoadagi psixologik 
muhitni, jamoa a’zolarining qanchalik darajada dunyo ta’lim bozoridagi 
yangiliklardan xabardor ekanligini hisobga olish zarur.