Tabiiy resurslar. Ishlab chiqariladigan tashlanmalar

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“Energiya ta’minlash tizimlari” kafedrasi

“EKOLOGIYA”

fanidan
AMALIYOT
TOPSHIRIQ № 2

Bajardi:
211-18-guruh Rakhimov Abdulatif

Toshkent 2020
“EKOLOGIYA” fandan
№ 3 T O P SH I R I Q (AMALIYOT)
1 - jadval

Mavzu:	Tabiiy resurslar. Ishlab chiqariladigan tashlanmalar hisobi
Ishdan maqsad:	Asosiy tushuncha va ta’riflarni o‘rganish.

I. Amaliy topshiriqni bajaring.
Variant-14

2.1-topshiriq. Atmosferaga zararli moddalar chiqindilarining darajasini baholash
Vazifani bajarish uchun variantlar

Vazifa uchun dastlabki ma'lumotlar.	Variant №
	1, 3, 5, 7, 9, 11, 13,	2, 4, 6, 8, 10, 12, 14	15, 17, 19, 21, 23, 25, 27,	16, 18, 20, 22, 24, 26, 28,	29, 31, 33, 35, 37, 39, 41,	30, 32, 34, 36, 38, 40, 42,	43, 45, 47, 49, 51, 53, 55,	44, 46, 48, 50, 52, 54, 56,	57, 59, 61, 63, 65, 67, 69,	58, 60, 62, 64, 66, 68, 70.
Er usti havosidagi zararli moddalarning fon konsentratsiyasi,	0,02	0,9	0,01	0,01	0,01	1,5	0,01	0,01	0,03	0,6
Atmosferaga chiqadigan zararli moddaning massasi,	0,8	7,6	0,4	0,2	0,7	7,5	0,3	0,7	0,9	7,6
Quvurdan chiqarilgan gaz-havo aralashmasi hajmi,	2,4	2,7	3,1	3,3	2,9	2,4	2,8	2,9	3,2	2,4
Chiqarilgan aralashmaning harorati va atrofdagi havo harorati o'rtasidagi farq,	12	14	16	18	13	15	17	12	16	14
Quvur balandligi,	21	23	25	22	24	21	23	24	25	21
Quvurning og'iz diametric,	1,0	0,9	0,8	1,0	0,9	0,8	1,0	0,9	0,8	1,0
Chiqarilayotgan zararli moddalar*	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2

Eslatma. Jadvalda raqamlar chiqarilayotgan moddalarni bildiradi: 1 - azot oksidi (); 2 - uglerod oksidi (); 3 - azot dioksidi (); 4 - oltingugurt dioksidi ().
Topshiriqni bajarish bo'yicha ko'rsatmalar
1. Noqulay meteorologik sharoitlarda bir manbadan qizdirilgan gaz-havo aralashmasi
() chiqarilganda xavfli moddaning er sirtidagi kontsentratsiyasining maksimal qiymatini qo’yidagi formula orqali aniqlanadi:

bu erda - bu atmosferaning harorat tabaqalanishiga bog'liq bo'lgan va atmosfera havosidagi zararli moddalarning vertikal va gorizontal tarqalishi shartlarini belgilaydigan koeffitsient (Toshkent shaxri uchun u 140 ga teng).

- atmosfera havosidagi zararli moddalarning cho'kish tezligini hisobga oladigan o`lchamsiz koeffitsient (gazsimon zararli moddalar uchun = 1);

- erning ta'sirini hisobga olgan holda o'lchovsiz koeffitsient ( = 1 tekis erlarda);

– yuqoridagi bandga binoan hisoblangan o'lchovsiz koeffitsientlar.

ni aniqlash uchun quyidagilar zarur:

a) gaz-havo aralashmasining tashlanma manbai og'zidan chiqishining o'rtacha chiziqli
, tezligini hisoblang

b) va koeffitsientlarining qiymatlari va parametrlariga qarab aniqlanadi:

v) koeffitsientini formuladagi ga bog’liqligi orqali aniqlanadi:

g) 2-band uchun va koeffitsientlari qiymatiga qarab aniqlanadi:

bo’lganda
bo’lganda
bo’lganda

0,5<0,755<2:

n=0,532*0,7552-2,13*0,755+3,13=1,825.

=10,224

Noqulay meteorologik sharoitda zararli moddalarning maksimal sirt kontsentratsiyasiga tashlanma manbasidan uzoqroq masofada erishiladi:

X_m=(5-1)*10,224*24/(4*0,228) = 1076,21

va ni hisoblash uchun yuqoridagi formulalar xavfli shamol tezligida amal qiladi:

agar bo’lsa

agar bo’lsa u_m= 0,755

da qizdirilgan tashlanma uchun .

Xavfli shamol tezligida tashlanma manbasidan turli masofalarda tashlanma shlyuzi o'qi bo'ylab zararli moddalarning atmosferadagi C_x sirt kontsentratsiyasining qiymatlari qo’yidagi formula bilan aniqlanadi:

C_x=S₁*C_m=

bu erda o'lchovsiz kattalik bo’lib, nisbatiga qarab aniqlanadi.

bo’lganda
bo’lganda	.

22/1076,21<1:

S₁=3 *(22/1076,21) ⁴ – 8*(22/1076,21)³ + 6*(22/1076,21)² = 0,0023

4. Qizigan zararli moddaning (MRET) maksimal ruxsat etilgan tashlanmasini hisoblash quyidagi formula bo'yicha amalga oshiriladi:

MRET=(0.6-0.01)/0.237 =2,48 (𝑔/𝑠)

MRET=(5-0,01)/0.237= 21.05 (𝑔/𝑠)

MRET=(0.085-0.01)/0.237 = 0.31(𝑔/𝑠)

MRET= (0.5-0.01)/0.237 = 2.06 (𝑔/𝑠)

Zararli moddalarning ruxsat etilgan maksimal konsentratsiyasi

Moddaning nomi	Xavf sinfi	REMK, mg/m^3
		maksimal bir martalik	o'rtacha kunlik
Azot oksidi NO	3	0,6	0,06
Uglerod oksidi CO	4	5,0	3,0
Azot dioksidi NO2	2	0,085	0,04
Oltingugurt dioksidi CO2	3	0,5	0,05

2.2-topshiriq. Suv havzalarini muhofaza qilish bo'yicha topshiriq.