Тадбиркорлик фаолияти. Тадбиркорлик капитали ва унинг айланиши 1

Айланма капитал
Капиталнинг айланиш тавсифига кўра икки қисми:

• Асосий капитал тайёрланаётган маҳсулот моддий таркибига буюм жиҳатдан кирмайди, узоқ давр (масалан станок 10 йил, бино 50-100 йил) давомида фаолият қилади, ўзининг олдинги натурал-буюм шаклини бир нечта доиравий айланишлар давомида сақлаб қолади. Аксинча, айланма капитал (масалан пахта, жун, металл) ҳар бир доиравий айланишда тўлиқ унумли истеъмол қилинади, ўзининг ашёвий-буюм шаклини йўқотади ва янги турлари билан алмашинади.

Ишлаб чиқариш жараёнида ҳаракат қилиш хусусиятлари.

• Асосий капитал ишлаб чиқариш жараёнида қатор йиллар давомида фаолият қилиб, уларнинг қиймати товарларга қисман ўтиб боради. Хом ашё ва материаллар, ёқилғи ва энергия каби айланма капитал элементлари ҳар бир доиравий айланишда тўлиғича унумли истеъмол қилинади ва уларнинг қиймати маҳсулот ва хизматлар қийматига тўлиғича ўтади.

Қийматини ишлаб чиқариш натижаларига ўтказиш хусусияти.
Асосий ва айланма капиталлар фарқланиши :
1

• Ишлаб чиқариш жараёнида ҳаракат қилиш хусусиятлари.

2

• Қийматини ишлаб чиқариш натижаларига ўтказиш хусусияти.

3

• Капитал қийматининг айланиш усули.

4

• Қайта тикланиш усули.

Асосий ва айланма капиталлар бир-биридан қуйидаги белгилар асосида фарқланади.
(Ив) - ишлаб чиқариш вақти;
(Мв) - муомала вақти
Тадбиркорлик капиталининг айланиш вақти(Ав)
1

• бевосита меҳнат жараёни ёки иш даври (Ид);

2

• турли танаффуслар даври (Тд);

3

• ишлаб чиқариш воситаларининг ишлаб чиқариш заҳираларида бўлиш даври (Зд).