Тадбиркорлик фаолияти учун солиқ ундиришнинг ҳУҚУҚий қоидалари

Livan davlati
Annotsiya: Livan, ya'ni Livan Cumhuriyati, Osiyo va Yevropa o'rtasida joylashgan bir mamlakatdir. Geografik ravishda Levant nomi ostida joylashgan, daryo yopiq orqali Sredizemnoye dengizi bilan bog'liq. Bu o'zgaruvchan hudud mamlakati, ko'plab madaniy va tarixiy turmushlarga ega bo'lgan va uning geografik joylashuvi, diniy o'zgaruvchiliklari, qarashlari va o'zaro tajribalari bilan ajralib turadi.


Kirish
Tarixi o'rnini ko'rib chiqish, Livan bugungi kunda bu o'zida ajralib turuvchi o'zgaruvchanliklar va madaniy meroslar bilan boy bir mamlakat sifatida taniladi. Shu tarixiy meroslar tarixi shaharlar, madaniyat mazmuni va yodgorliklari bilan o'ralib turadi. Bu mamlakat bir nechta erkinliklarga ega bo'lgan va ko'plab imperiyalar va hududlarga kirib chiqqan. Tarixda Fenikiyaliklar, Osmoniy imperiyasi, Room imperiyasi, Bizans imperiyasi, Seljuk imperiyasi, va Othman imperiyasi, Livan hududlarida hokim bo'lgan imperiyalardan faqat ba'zi nomlar.
Livanning shahri va poytaxti Bayrut shahri hisoblanadi. Bayrut, mamlakatning ekonomik va madaniy markazi sifatida ifodalangan. U yozg'ir va jannatgiro'ga o'xshash tabiat to'plamiga ega va Sredizemnoye dengizining sohilidan oq olamiga yopiladi. Bayrut, jannatgiro'ga o'xshash go'zalligi, madaniyatining turmush tarzlariga o'z xoslik qo'shadi.
Asosiy qism
Arab sotsialistik uygʻonish partiyasi, 1950-yilda umumarab Baʼs partiyasining boʻlimi sifatida tuzilgan; Katoib (yoki Livan falanglari) partiyasi, 1936-yilda asos solingan; Taraqqiyparvar sotsialistik partiya, 1949-yilda tuzilgan; Milliy blok, 1943-yilda tuzilgan; Milliy liberal partiya (Erkin vatanparvarlar partiyasi), 1958-yilda asos solingan; Livan kommunistik partiyasi, 1924-yilda tuzilgan. Livan mehnatkashlari umumiy konfederatsiyasi, 1958-yilda asos solingan.
Iqtisodiyoti
Livan — agrar-industrial mamlakat. Livan iqtisodiyotining asosi bank-moliya faoliyati, savdo va sayyohlik. Yalpi ichki mahsulotda xizmat sohasi, savdo, moliya 50,3%, sanoat va qurilish 17,8%, qishloq xoʻjaligi 9,8% ni tashkil etadi.
Sanoati, asosan, toʻqimachilik, oziqovqat, kimyo va farmatsevtika, yogʻochsozlik, neftni qayta ishlash korxonalaridan iborat. Qurilish materiallari ishlab chiqariladi. Livanda xunar-mandchilik korxonalari, Tarobulus ash-Shom va Saydoda neftni qayta ishlash zavodlari mavjud. Sement, metallurgiya, metallni qayta ishlash va kimyo sanoati korxonalari, ip gazlama kombinati, kand-shakar zavodi bor. Yiliga oʻrtacha 4,7 mlrd. kVt-soat elektr energiya hosil qilinadi.
Qishloq xoʻjaligida mehnatga layoqatli aholining 30% band boʻlib, milliy daromadning 10% hosil qilinadi. Bugʻdoy, arpa, tamaki ekiladi, banan, sitrus, zaytun, sabzavot, olma va boshqa mevalar yetishtiriladi. Qoramol, echki, qoʻy, parranda boqiladi, baliq ovlanadi.
Livan chetga sitrus mevalar, gazlama, qogʻoz, metall buyumlar chiqaradi; chetdan mashina va uskunalar, yogoch-taxta, oziqovqat, xom ashyo keltiradi. Savdo-sotikdagi asosiy mijozlari: Saudiya Arabistoni va boshqa arab mamlakatlari, Gʻarbiy Yevropa mamlakatlari, AQSH. Pul birligi — Livan funti.
Transporti
Avtomobil transporti yetakchi oʻrinda. Avtomobil yoʻllari uz. —7,4 ming km; temir yoʻl uz. — 417 km. Livan hududidan Saudiya Arabistoni va Iroqdan keluvchi neft quvurlari oʻtgan. Dengiz savdo flotining tonna-ji 438 ming t dedveyt. Dengiz portlari: Bayrut, Tarobulus ash-Shom, Saydo, Juniya. Bayrutda aeroport bor.
Tibbiy xizmati
Vrachlar Livandagi Amerika universiteti tibbiyot fanlar fakulteti tarkibidagi Oliy tibbiyot maktabi va Fransiya universitetining tibbiyot fakultetida tayyorlanadi. Livanda tibbiy xizmat tizimi asosan xususiydir.
Maorifi, madaniy-maʼrifiy muassasalari
1960-yildan davlatga karashli boshlangʻich maktablarda bepul oʻqitish joriy etilgan. Birok, oʻquv muassasalarining yarmidan koʻprogʻi xususiy. Maorif tizimi 5 yillik boshlangich, 4 yillik toʻliqsiz oʻrta va 3 yillik oʻrta maktablardan iborat. Hunar-texnika bilim yurtlari, ped. oʻquv muassasalari mavjud. Bayrutda 4 ta universitet: Livan universiteti (1953), Amerika universiteti (1866), Fransiya avliyo Iosif universiteti (1881), Arab universiteti (1960); Juniyada xususiy universitet (1950) bor. Livan milliy ku-tubxonasi (1921), universitetlar huzurida yi-rik kutubxonalar, Livan milliy muzeyi (1920), Nafis sanʼat muzeyi, Amerika universiteti muzeyi mavjud (hammasi Bayrutda).
Matbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi
Livanda bir qancha gazeta va jurnallar nashr etiladi. Yiriklari: "Al-Amal" ("Harakat", arab tilida chikadigan kundalik gazeta, 1939-yildan), "AlAnba" ("Xabar", arab tilidagi haftalik gazeta, 1953-yildan), "Al-Anvar" ("Hyp", arab tilidagi kundalik gazeta, 1959-yildan), "Al-Bayroq" (arab tilidagi kundalik gazeta, 1912-yildan), "Ad-Diyor" ("Vatan", arab tilidagi haftalik gazeta, 1941-yildan), "An-Nahor" ("Kun", arab tilidagi kundalik gazeta, 1933-yildan), "An-Nido" ("Chaqiriq", arab tilidagi kundalik gazeta, 1959-yildan), "Oryan-jur" ("Sharq kuni", fransuz tilidagi kundalik gazeta, 1971-yildan), "Revey" ("Uygʻonish", fransuz tilidagi kundalik gazeta, 1908-yildan), "As-Sayyod" ("Ovchi", arab tilidagi haftalikjur., 1943-yildan), "At-Tariq" ("Yoʻl", arab tilidagi oylikjur., 1941-yildan), "Al-Us bua-al-Arabi" ("Arab haftasi", arab tilidagi haftalik jurnal, 1959-yildan), "Ash-Shaab" ("Xalq", arab tilidagi kundalik gazeta, 1961-yildan). Milliy axborot agentligi Livan hukumat axborot mahkamasi boʻlib, 1962-yilda tashkil etilgan. Livan radioeshittirish xizmati hukumat qaramogʻida, 1937-yilda asos solingan. Livan telekoʻrsatuv kompaniyasi tijorat telekompaniyasidir (1959).
Adabiyoti
7-asrdan Livan adabiyoti umumarab adabiyoti bilan birga rivojlandi. Turklar hukmronligi davrida madaniyat, xususan, adabiyot turgʻunlikda boʻldi. 19-asrda Livanda Misr, Suriya va boshqa arab mamlakatlaridagi singari maʼrifatchilik gʻoyalari keng yoyildi, publitsistika asosiy janr boʻldi, tarjimachilik rivojlandi (Nosif al-Yozijiy, Butrus al-Bustoniy va boshqalar). 19-asr 2-yarmi — 20-asr boshlarida Livan adabiyotida maʼrifatparvarlik goyalari yanada kuchaydi. Birinchi jahon urushi arafasida Livan adabiyoti taraqqiyotining yangi bosqichi boshlandi: xalqning orzu-umidlarini ifodalovchi va hayot kamchiliklarini tanqid qiluvchi oqim shakllandi. Umar Faxuri, Tavfiq Yusuf Avvod va boshqa yozuvchilar Livan adabiyotida oʻzlarining haqqoniy asarlari bilan tanildilar.
Ikkinchi jahon urushi yillari va urushdan keyingi davrda Umar Faxuri, Antuan Tobit va Rauf al-Huriy tomonidan tashkil etilgan "At-Tariq" jurnalda Livanning taraqqiyparvar yozuvchilari faol qatnashdilar. Livan adabiyoti va davriy matbuotida fashizmni, mustamla-kachilikni, ijtimoiy tengsizlikni fosh qilish yetakchi oʻrinni egalladi.
Yozuvchi va filolog Morun Abbudning "Kichik bahodirlar", "Qogʻozdagi siyoh" kabi hikoyalar toʻplamlari dehqonlar turmushiga va Livan yoshlarining taqdiriga bagʻishlangan. Arab mamlakatlari ijtimoiy va siyosiy hayotining murakkab tomonlari bir qator qissa, novella, poema va boshqa larda oʻz aksini topgan. Keyingi yillarda Livan adabiyotida yozuvchilarning yosh avlodi katta eʼtibor qozondi. Shoirlardan Al-Xuri, S. Akd, nasrchi S. Idris, Livan Baalbeki mumtoz adabiyot anʼanalarini davom ettirdi.
Meʼmorligi
Livanda miloddan avvalgi 5—4-ming-yilliklarga mansub toshdan qurilgan mudofaa inshootlari, turar joylarning qoldiqlari topilgan. Mamlakatga arablar kelgach (7-asr), masjid, minora, Madrasa, karvonsaroylar kurila boshladi. 12-asrda salibchilar tomonidan Bofor qasri, monastirlar, cherkovlar bunyod etilgan. Usmonli turk saltanati hukmronligi davrida toʻrk meʼmorligi taʼsiri kuchaydi. Livan mustaqillikka erishgach, shaharlar taʼmirlanib, koʻp qavatli turar joylar, kinoteatr, maktab, klinikalar qurildi. Mahalliy anʼanalar davom ettirildi, ravoqli, peshtoqli yirik bynolar qurishda koʻproq temirbetondan foydalanila boshladi.
Tasviriy sanʼati
Miloddan avvalgi 5—4-ming yilliklardan naqshin sopol idishlar, 3—2-ming yilliklardan Finikiya sanʼati asarlari — shoh Axiram tosh tobutidagi qabariq tasvir va yozuvlar, zargarlik buyumlari, qurol-yarogʻ saqlanib kalgan. Asrlar davomida binolarga oʻymakorlik va naqsh ishlangan. 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida H. Su-rurning hayotiy portret va natyurmortlari, X. Salibiyning koʻtarinki ruxdagi kartinalari mashhur boʻldi, ularning ijodi keyingi rassomlarga katta taʼsir koʻrsatdi. 30—40-yillarda realistik yoʻnalish yetakchi oʻrinni egalladi. 50—60-yillarda formalistik oqimlarning taʼsiri kuchli boʻldi (rassomlardan S.Baltekse, P.Kirakosyan, I.Shamut, haykaltarosh Yu.Xoayek va boshqa realistik anʼanalarni davom ettirdilar). Plakat, karikatura, kitob bezash taraqqiy etdi. Amaliy sanʼatda qadama naqsh, metall va yogʻoch buyumlarga sayq-al berish, kandakorlik, kashtadoʻzlik, gilam toʻqish va boshqa rivoj topgan.
Musiqasi
Musiqasi — qadimgi boʻlib, johiliya davridan birmuncha murakkab cholgʻu kuylar va qoʻshiq turlari shakllangan. Ayniqsa, badaviylarning rechitatsiyali — shargi va dabka nomli jadal surʼatli raqs kuylari ommalashgan. Keyinchalik dialogli atoba, kasbiy yoʻnalishdagi maqam uslubiga mansub murakkab asarlar rivoj topdi. Bayrutda Milliy konservatoriya, uning huzurida kamer orkestr bor. 1956-yilda Livan musiqachi yoshlar jamiyati tuzilgan. U boshlangʻich musiqiy taʼlim, konsertlar uyushtirish bilan shugʻullanadi. 1966-yil Bayrutda joylashgan Amerika universiteti tarkibidagi Oliy sanʼatshunoslik maktabi huzurida musiqashunoslik boʻlimi tashkil etilgan. Livan xalq qoʻshiqlarining ommalashuvida ashulachi Feyruzning hissasi katta. 1966-yildan boshlab har yili oʻtkaziladigan Baʼlabakka festivallari Livan musiqiy hayotida muhim ahamiyatga ega.
Teatri
Marosim, bayram va boshqalarda qadimdan turli tomoshalar koʻrsatilgan, lekin teatr truppalari 20-asrning 2-yarmidangina paydo boʻldi. Qiziqchi artist Shushu tashkil etgan Milliy teatrda Molyer, Shekspir, Gyote va boshqalarning asarlari qoʻyildi. Bayrutdagi Livan drama teatrida jahon mumtoz adabiyoti namoyandalarining asarlari bilan bir qatorda mahalliy mualliflarning pyesalari ham sahnalashtirilgan. Pyesalar arab, fransuz va ingliz tillarida qoʻyiladi. Livandagi teatrlar xususiy boʻlib, davlatdan moddiy yordam olmaydi. Bayrutda 1965-yil ochilgan Milliy va Bayrut teatrlari, Baʼlabakka festivali teatri (1968) va boshqa teatrlar mavjud.
Kinosi
Birinchi badiiy film 1929-yil suratga olingan. "Baʼlabakka haro-balari ostida" nomli badiiy film, kinojur.lar va hujjatli filmlar 20-asrning 30-yillarida chet el firmalari buyurtmasi bilan suratga olingan. 60-yillarda "Baʼlabakka", "Niyer ist sa-und", "Alasriy" kinostudiyalari tashkil topdi. Keyingi yillarda "Salom, muhabbat!" (rejissyor M. Salmon), "Shayton arava" (rejissyor J. Kan), "Qayrilgan qanotlar" (rejissyor Yu. Maʼluf), "Gung va muhabbat" (rejissyor A. Bahriy) kabi filmlar tomoshabinlar diqqatiga sazovor boʻldi.

Xulosa
Livan, qo'shimcha iqtisodiy manbalar va resurslar, jannatgiro'ga o'xshash tabiat, turizm, qishloq xo'jaligi va neftni o'z ichiga oladi. Mamlakatning ekonomik tarmoqlari, madaniyat, turizm va iqtisodiy faoliyatining o'zgaruvchanligi mamlakatning ekonomik va iqtisodiy ravishda o'sishiga olib keladi.
Livan, islom, hristianlik va judaizm diniy o'monotlari bilan ajralib turadi. Bu tafsilotlar mamlakatning madaniy merosini shakllantiradi va uning tafsilotlarini o'rganish uchun o'zining diniy va madaniy yodgorliklari bor.
Livan davlatining tarixi juda qadimdir va u ko'plab imperiyalar va hududlarga kirib chiqqan. Livan tuzilma jamoatlar va madaniy o'zgaruvchanliklari bilan shon-sharafli tarixiy ob'ektlarni saqlash orqali o'zining tarixini o'rganish uchun zarur ekan. Shuningdek, Livan Sovetik Ittifoqi kabi xalqaro tashkilotlarga a'zo bo'lgan va o'zgaruvchanliklar, urf-odatlar va madaniyatlariga ega bo'lgan.

Foydalanilgan manba:

1. 
   OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil