Tadbirkorlik kapitali va uning harakati bosqichlari


-savol. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi


Download 32.21 Kb.
bet5/6
Sana22.02.2023
Hajmi32.21 Kb.
#1219889
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Tadbirkorlik kapitali va uning harakati bosqichlari.

4-savol. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi
Asosiy va aylanma kapital
Kapitalning harakati doimiy va uzluksiz aylanma harakatda bo’lishi lozim. Shu jumladan tadbirkorlik kapitali ham o’z aylanma harakatida takrorlanib turadi.
Kapital harakatining ketma-ket uzluksiz aylanishi, takrorlanib, yangilanib turishi tadbirkorlik kapitalining aylanishi deyiladi. Aylanma harakatda bo’lgan kapitalning harakati bir xil tezlikda bo’lmaydi. Masalan,unumli iste‘molda bo’lgan xom ashyo va materiallar qiymati bir doiraviy aylanishdan keyin, boshqa qismi, masalan, mehnat qurollari qiymati bir necha doiraviy aylanishdan keyin o’zining boshlang’ich shakliga qaytadi.
Kapital o’zining aylanishiga ko’ra ikki qismga bo’linadi:
1. Asosiy kapital;
2. Aylanma kapital.
Ishlab chiqarish jarayonida ko’p marta doiraviy aylanishda ishtirok etib, o’zining qiymatini tayyor mahsulotga va xizmatga bo’lib-bo’lib o’tkazib borishi va o’zining ashyoviy-buyum shaklini o’zgartirmasligi asosiy kapital deyiladi.
Bir doiraviy aylanish davomida to’liq iste‘mol qilinib, o’zining qiymatini mahsulot va xizmatlarga to’liq o’tkazishi va ashyoviy-buyum shaklini o’zgartirishi yoki yo’qotishi aylanma kapital deyiladi.
Asosiy va aylanma kapitallar bir-birlaridan farq qiladi:
1. Ishlab chiqarishda (jarayoni) harakat qilishi bo’yicha farqi bo’ladi. Asosiy kapital aylanma harakatda o’zining buyum ko’rinishini uzoq davrlar saqlab qoladi. Masalan, stanok 10 yil, bino 5-100 yil davomida faoliyatda ishtirok etadi. Aylanma kapital (masalan, paxta, jun, metall) har bir doiraviy aylanishda to’liq unumli iste‘mol qilinadi va qiymatini mahsulotga yoki xizmatga to’liq o’tkazadi.
2. Qiymatini ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlarga o’tkazishi bo’yicha ham farqi bo’ladi. Asosiy kpital ishlab chiqarishda uzoq davrlarda qatnashib, qmyatini qisman-qisman mahsulot va xizmatlarga ko’chirib boradi. Xom ashyo va materiallar, yoqilg’i va energiya kabi aylanma kapital unsurlari har bir doiraviy aylanishda to’lig’icha unumli iste‘mol qilinadi va ularning qiymati mahsulot va xizmatlar qiymatiga to’lig’icha o’tadi.

Download 32.21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling