Тадбиркорлик со

III б ў л и м . ДАВЛАТ ОРГАНЛАРИ ВА МАНСАБДОР 
ШАХСЛАРНИНГ ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ 
СУБЪЕКТЛАРИГА НИСБАТАН ҲУҚУҚИЙ 
ТАЪСИР ЧОРАЛАРИ ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ХАТТИ-
ҲАРАКАТЛАРИ (ҚАРОРЛАРИ) УСТИДАН ШИКОЯТ 
ҚИЛИШ ТАРТИБ-ҚОИДАЛАРИ
1- б о б . 
ШИКОЯТЛАРНИ КЎРИБ ЧИҚИШГА 
ВАКОЛАТЛИ БЎЛГАН ДАВЛАТ ОРГАНЛАРИ 
ВА МАНСАБДОР ШАХСЛАР
Шикоят қилиш ҳуқуқи давлат органи ёки унинг мансабдор 
шахси ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги)дан норози бўлган шахс-
нинг талабига кўра бундай қарор, ҳаракат (ҳаракатсизлик)нинг 
қонунийлигини текширишни англатади.
Тегишли назорат қилувчи органлар томонидан тадбиркор-
лик субъектларига нисбатан ҳуқуқий таъсир чоралари қўллаш 
тўғрисидаги қарорлар устидан шикоят қилиш тартибига кел-
сак, шикоят муқобил тартибда юқори турувчи орган ёки суд-
га берилиши мумкинлигини таъкидлаш лозим. (4 ва 5-схемаларга 
қаранг).
ЎзР ХПКнинг
176
 23-моддаси иқтисодиёт соҳасида юридик 
шахслар, юридик шахс тузмаган ҳолда тадбиркорлик фаолияти-
ни амалга ошираётган ва якка тартибдаги тадбиркор мақомини 
қонунда белгиланган тарзда олган фуқаролар ўртасидаги 
фуқаровий, маъмурий ва бошқа ҳуқуқий муносабатлардан келиб 
чиқадиган низоларга доир ишлар хўжалик судига тааллуқли экан-
лигини таъкидлайди. Бундан ташқари, Кодекснинг 23 моддасида 
назорат қилувчи органлар томонидан қонун ҳужжатларининг 
талабларини бузган ҳолда сўзсиз (акцептсиз) тартибда ҳисобдан 
чиқарилган пул маблағларини бюджетдан қайтариш тўғрисидаги 
низолар.
ҳамда 24-моддасида давлат органлари ва фуқаролар ўзини 
ўзи бошқариш органларининг қонун ҳужжатларига мувофиқ 
бўлмаган, ташкилотлар ва юридик шахс ташкил этмаган 
176
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Ахборотномаси, 1996 й., 5–6-
сон, 61-модда.

---

342
ҳолда тадбиркорлик фаолиятини юритаётган фуқароларнинг 
ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини буза-
диган ҳужжатларини (бутунлай ёки қисман) ҳақиқий эмас деб 
топиш тўғрисидаги низолар хўжалик судлари томонидан ҳал 
этилиши белгилаб қўйилган.
ЎзР Олий суди ва Олий хўжалик судининг 2006 йил 22 де-
кабрдаги 12/149-сонли «Тадбиркорлик субъектларини ҳуқуқий 
ҳимоя қилиш ва уларнинг молиявий жавобгарлигини эркин-
лаштиришни такомиллаштиришга йўналтирилган ЎзР қонун 
ҳужжатларини қўллаш билан боғлиқ масалалар тўғрисида»ги 
қарорининг
177
23-бандида, Ҳуқуқий таъсир чораларини қўллаш 
тўғрисидаги ҳал қилув қарори (қарор) устидан шикоят бериш 
қонун ҳужжатларида ўрнатилган тартибда амалга оширилиши 
белгиланган.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг
178
44-моддаси 
ҳамда «Фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларини бузади-
ган хатти-ҳаракатлар ва қарорлар устидан судга шикоят қилиш 
тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг
179
1- ва 
3-моддаларига мувофиқ, тадбиркорлик фаолияти субъектлари 
давлат органлари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, жамо-
ат бирлашмалари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш орган-
лари ёки мансабдор шахсларнинг тадбиркорларнинг ҳуқуқлари 
ва қонуний манфаатларини бузувчи ҳар қандай ҳаракатлар 
(ҳарактсизлик), қарорлар устидан судга шикоят қилишлари 
мумки н.
Шу тариқа, давлат органи томонидан тадбиркорлик фаолияти 
субъектига нисбатан ҳуқуққа хилоф равишда ҳуқуқий таъсир чо-
ралари қўлланган ҳолларда унга нисбатан ҳуқуқий таъсир чораси-
ни қўллаш тўғрисидаги қарорни ноқонуний деб топиш тўғрисида 
судга ариза билан мурожаат этиши мумкин.
177
Ўзбекистон Республикаси вазирликлари, давлат қўмиталари ва идора-
ларининг меъёрий ҳужжатлари ахборотномаси, 2002 й., 8-сон.
178
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг ахборотномаси, 2001 й., 
1–2-сон, 21-модда.
179
Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг қарорлари тўплами, 2003 й., 
9-сон, 86-модда.

---

343