Tadbirkorlik va boshqaruv” fakulteti “moliya va bank ishi” kafedrasi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA'LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

“TADBIRKORLIK VA BOSHQARUV” FAKULTETI
“MOLIYA VA BANK ISHI” KAFEDRASI
“BUXGALTERIYA HISOBI” FANIDAN
K U R S I S H I
MAVZU: QISQA VA UZOQ MUDDATLI MAJBURIYATLAR HISOBI
Guruh: 8 BH-2020
Bajardi: Nursaxatov Axror
Ilmiy rahbar: Z.Shukurov

Himoya natijasi: «____» baho. «____» _________ 2023 yil
DENOV 2023

REJA


I.KIRISH
II.ASOSIY QISM
1. Majburiyatlar tushunchasi va ularni baholash
2. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar
3. Olingan joriy bonaklarni hisobga olish
4. Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish
III.XULOSA
IV.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

MUNDARIJA

Kirish……………………………………………………………………………3

Majburiyatlar tushunchasi va ularni baholash………………………………….6

Olingan joriy bonaklarni hisobga olish…………………………………………18

Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish………………………….23

Xulosa…………………………………………………………………………..35

Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………………37

KIRISH

Xo‘jalik subyektlarining faoliyatlarida ko‘p miqdorda moddiy, moliyaviy va mehnat resurslari ishlatiladi. Bozor munosabatlariga asoslangan boshqaruv korxonalarning barcha turdagi resurslardan samarali foydalanish ustidan nazorat o‘rnatishni talab etadi. Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev ta’kidlab o‘tganidek, «Endi har birimiz, eng avvalo, davlat boshqaruvi organlari rahbarlarining vazifasi — o‘zimiz mas’ul bo‘lgan soha va tarmoqda ishlarning ahvolini tanqidiy baholash asosida zimmamizga yuklatilgan vazifalarni mas’uliyat bilan bajarishni ta’minlashdan iborat»1. Bunday vazifani sifatli va o‘z vaqtida bajarish har bir rahbardan o‘zi boshqarayotgan korxonaning moliyaviy holatiga e’tiborsiz bo‘lib qolmasdan, boshqaruv tizimining asosiy bo‘g‘ini bo‘lgan, hisob ishlarini, eng avvalo, buxgalteriya hisobini to‘g‘ri tashki! qilishga bog‘liq. Shuning uchun ham bozor munosabatlariga asoslangan boshqaruv sharoitida buxgalteriya hisobini isloh qilish, uni xalqaro andozalar darajasida tashkil etish muhim ahamiyat kasb etadi.
Korxona faoliyatini iqtisodiy va moliyaviy holatlarni aks ettirishda buxgalteriya hisobining milliy andozalariga tayanib ish yuritishi va boshqaruv qarorlari qabul qilishi kerak. Bunday talab har qanday rahbardan buxgalteriya hisobining asoslarini bilishni talab etadi. Buxgalteriya hisobining fanida xo‘jalik subyektlarining faoliyatida ishtirok etadigan aktivlar, passivlar va majburiyatlar hamda ularni o‘zgarishga olib keladigan xo‘jalik jarayonlari iqtisodiy qonunlar doirasida yoritiladi. Buxgalteriya hisobi fan sifatida bir-biriga bog‘liq bo‘lgan «Buxgalteriya hisobi nazariyasi», «Moliyaviy hisob» va «Boshqaruv hisobi» kabi qismlarga bo‘linadi. Buxgalteriya hisobining vazifalari, predmeti, obyekti, usullari, uslubiyoti hamda moliyaviy hisobotlarni tuzish konsepsiyasi kabi nazariy savollar mutaxassislikning davlat ta’lim standartlari va namunaviy dastur talablaridan kelib chiqqan holda yoritilgan. Majburiyatlar – bu korxonaning boshqa yuridik va jismoniy shaxslar oldidagi qarzlari. Majburiyatlarning asosiy turlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: Olingan uzoq va qisqa muddatli qarzlar – bu mos ravishda 1 yildan ko’p va 1 yilgacha muddatga boshqa yuridik shaxslardan vaqtinchalik moliyaviy yordam sifatida olingan mablag’larni qaytarish bo’yicha qarzlar summasi. Olingan uzoq va qisqa muddatli kreditlar - bu mos ravishda 1 yildan ko’p va 1 yilgacha muddatga banklardan kredit shartnomalari asosida olingan kredit resurslarini qaytarish bo’yicha qarzlar summasi. «Majburiyatlar». Ushbu bo’limda korxonaning yuridik va jismoniy shaxslar oldidagi qarzlarining qoldiq summasi ko’rsatiladi. Buxgalteriya balansida bo’limlar bo’yicha ma‘lumotlar alohida qatorda, ikkala bo’lim summalarining yig’indisi alohida qatorda aks ettiriladi. Ayrim moddalar bo’yicha qavs ichida o’zaro ayirmalar ko’rinishida ko’rsatilgan schetlar ularning birinchisini summasidan ikkinchisini summasini ayirib tashlagandan keyin qoladigan summani shu qatorga yozishni bildiradi . Bundan tashqari buxgalteriya balansida ma‘lumotlar mos ravishda hisobot davr boshiga va hisobot davr oxiriga alohida ustunlarda ko’rsatiladi.
Uzoq muddatli majburiyatlar, yoki uzoq muddatli majburiyatlar majburiyatlar bir yil yoki kompaniyaning normal ishlash muddati tugashi kerak. Oddiy ishlash davri - bu kompaniyaning inventarizatsiyani naqd pulga aylantirishi uchun sarflanadigan vaqt. Tasniflangan balanslar varaqasi, majburiyatlar foydalanuvchilarga qisqa va uzoq muddatli davrlarda kompaniyaning moliyaviy ahvolini baholashda yordam berish uchun joriy va uzoq muddatli majburiyatlar o'rtasida ajratiladi. Uzoq muddatli majburiyatlar foydalanuvchilarga kompaniyaning uzoq muddatli farovonligi to'g'risida ko'proq ma'lumot beradi joriy majburiyatlar esa foydalanuvchiga kompaniyaning joriy davrdagi qarzdorligi to'g'risida xabar beradi. Balansda schyotlar likvidlilik tartibida keltirilgan, shuning uchun uzoq muddatli majburiyatlar joriy majburiyatlardan keyin keladi. Bundan tashqari, muayyan uzoq muddatli majburiyatlar hisobvarag'i likvidlik tartibida balansda ko'rsatilgan. Shuning uchun, o'n sakkiz oy ichida to'lash kerak bo'lgan hisob-kitob yigirma to'rt oy ichida to'lash kerak bo'lgan hisob raqamidan oldin ro'yxatga olinadi. Uzoq muddatli majburiyatlarga misol sifatida to'lanishi kerak bo'lgan obligatsiyalar, uzoq muddatli kreditlar, kapital ijarasi, pensiya majburiyatlari, nafaqaga chiqqandan keyin tibbiy yordamga oid majburiyatlar, kechiktirilgan kompensatsiya, kechiktirilgan daromadlar, kechiktirilgan daromad solig'i va derivativ majburiyatlar kiradi.