Tadqiqot metodologiyasi ma’ruzachi: “moliya” kafedrasi dotsenti, phd sharapova mashxura azadovna

BILISHNING AXBOROT VOSITALARI

hisoblash texnikasi

axborot texnologiyalari

telekommunikatsiya vositalari

---

BILISHNING AXBOROT VOSITALARI

Bilishning
axborot
vositalari.
Hisoblash
texnikasi,
axborot
texnologiyalari,
telekommunikatsiya vositalarining ommaviy ravishda joriy etilishi ko'plab fan
sohalarida tadqiqot faoliyatini tubdan o'zgartiradi, ularni ilmiy bilimlar vositasiga
aylantiradi, ilmiy aloqalarni kengaytiradi va soddalashtiradi. Xususan, so'nggi o'n
yilliklarda kompyuter texnologiyalari fizika, biologiya, texnik fanlar va hokazolarda
eksperimentlarni avtomatlashtirish uchun keng qo'llanilmoqda, bu tadqiqot
protseduralarini yuzlab va minglab marta soddalashtirish va ma'lumotlarni qayta
ishlash vaqtini qisqartirish imkonini beradi. Bundan tashqari, axborot vositalari deyarli
barcha fan sohalarida statistik ma'lumotlarga ishlov berishni sezilarli darajada
soddalashtirishi mumkin. Va sun'iy yo'ldosh navigatsiya tizimlaridan foydalanish
geodeziya, kartografiya va boshqalarda o'lchovlarning aniqligini ko'p marta oshiradi.

---

BILISHNING MATEMATIK VOSITALARI
Ular obyektlarni raqamlar va 
to‘plam shaklida o‘z 
mazmunidan ajratilgan ravishda 
ko‘rib chiqish hamda empirik 
ma’lumotlarni tizimlashtirish, 
miqdoriy bog‘liqliklar va 
qonuniyatlarni aniqlash va 
shakllantirish imkonini beradi.

---

BILISHNING MATEMATIK VOSITALARI

Bilishning matematik vositalari. Bilishning matematik vositalarini rivojlanishi zamonaviy fan rivojiga tobora
ko'proq ta'sir ko'rsatmoqda, ular gumanitar va ijtimoiy fanlarga kirib bormoqdalar.

Matematika, miqdoriy munosabatlar va fazoviy shakllar haqidagi fan bo‘lib, ularning muayyan mazmunidan ajralib
chiqdi, shaklni mazmundan chalg‘itishning o‘ziga xos vositalarini ishlab chiqdi va qo‘lladi va shaklni raqamlar,
to‘plamlar va boshqalar shaklida mustaqil obyekt deb hisoblash qoidalarini ishlab chiqdi. Bilish jarayonini
soddalashtiradigan, osonlashtiradigan va tezlashtiradigan, shakl abstraktlashtiriladigan obyektlar o‘rtasidagi
munosabatni yanada chuqurroq aniqlash, dastlabki pozitsiyalarni ajratish, fikrlarning aniqligi va qat’iyligini
ta’minlash imkonini beradi. Matematik vositalar faqat bevosita abstraktlashgan miqdoriy munosabatlar va
fazoviy shakllarnigina emas, balki mantiqan mumkin bo‘lganlarini, ya’ni ilgari ma’lum bo‘lgan munosabatlar va
shakllardan mantiqiy qoidalar asosida kelib chiqqanlarini ham ko‘rib chiqish imkonini beradi.

Matematik bilim vositalari ta’sirida tavsifiy fanlarning nazariy apparati sezilarli o‘zgarishlarga uchrab turadi.
Matematik vositalar empirik ma’lumotlarni tizimlashtirish, miqdoriy munosabatlar va qonuniyatlarni ochib
berish va shakllantirish imkonini beradi. Matematik vositalardan ideallashtirish va analogiyaning maxsus shakllari
sifatida ham foydalaniladi.

---