Tadqiqot usullari va metodologiyasi

Kirish. Ta’lim jarayoniga innovatsion texnologiyalarni joriy etish maxsus fanlarni o‘qitish jarayonida ta’lim mazmuni va uslublarini zamonaviy hayot talablari bilan bog‘liq holda takomillashtirish bilan o‘zaro bog‘liqdir. Zamonaviy oly ta’lim muassasasini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishi ta'limning insonparvarlik yo‘nalishi bo‘lib, asosiy e'tibor talaba, uning shaxsiga qaratilgan. Shu sababli, zamonaviy pedagogik jamoaning asosiy maqsadi o‘quvchilarning o‘quv faoliyatini tashkil etish usullari va shakllarini shaxsni rivojlantirish maqsadiga optimal darajada mos keladigan ustuvor yo‘nalishni tanlashdir. Butun dunyo olimlari mashg‘ulotlarda eng yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchilarning motivatsiyasi va bilim faolligini oshiradi, o‘quvchiga yo‘naltirilgan, interfaol va ta’lim texnologiyasini qo‘llash imkonini beradi, degan umumiy xulosaga keldi. Muhandislik ta'limining yangi ixtisoslashtirilgan fanlarini o‘rganishda tabiiy bilimlarni qo‘llash vositasi sifatida nazariy fanlardan (nazariya, ya'ni fizika, matematika, elektrotexnikaning nazariy asoslar, avtomatikaning nazariy asoslari v.b) foydalanishda psixologik to‘siqni engib o‘tishga hissa qo‘shadi. Bu esa o‘z navbatida sub'ektiv baholashdan qochish imkonini beradi va o‘qitish samaradorligi hamda ta'lim sifatini oshiradi. Multimedia texnologiyalaridan foydalanish rivojlantiruvchi ta’lim texnologiyasi bilan bir qatorda muammoli va tabaqalashtirilgan ta’lim bilan ham yaxshi uyg‘unlashgan [1,2].
Tadqiqot usullari va metodologiyasi. Eng so‘nggi texnologik vositalar ta'limning qiyofasini o‘zgartirmoqda. Rivojlangan mamlakatlarda 20-asrning oxiriga kelib. Ta'lim muassasalarining deyarli 100 foizida kompyuterlar mavjud edi, ular hatto bolalar bog‘chalarida ham qo‘llaniladi, ko‘plab o‘quvchilar uyda kompyuterlar bilan ishlaydi. Video disklar bilan birgalikda kompyuterlar o‘quvchilarning aqliy faoliyatini rivojlantirish vositasi sifatida ishlaydi; maxsus kompyuter dasturlari o‘qish, hisoblash ko‘nikmalarini rivojlantirishga imkon beradi, shuningdek, turli fanlar bo‘yicha ma'lumot beradi, bolalarni rolli o‘yinlarga kiritadi. Ta'limning individuallashuvi mavjud. O‘quv jarayonini yangilash talabalarning laboratoriyalardagi faoliyatining roli va mazmunini o‘zgartirish bilan bog‘liq. Ta'lim bo‘yicha yana bir 40-xalqaro konferentsiya (1980) o‘z tavsiyalarida "talabalar va maktab o‘quvchilarining ilmiy tadqiqotlar va texnologik ishlanmalar jarayonlarida faolroq ishtirok etishiga olib keladigan barcha turdagi laboratoriya, eksperimental va amaliy mashg‘ulotlardan kengroq foydalanish zarurati" haqida yozgan [3-5]. Ko‘pgina G‘arb mamlakatlarida o‘shandan beri laboratoriyalarda o‘tkaziladigan vaqt ikki baravar ko‘paydi va laboratoriya topshiriqlarining mazmuni evristik xususiyatga ega. Qat’iy retsept bo‘yicha topshiriqlar ko‘pincha qidiruv vazifalari bilan almashtiriladi, bunda talabalardan ijodiy yondashuv va mustaqil fikrlash talab etiladi. Amaliyot nazariyaning sarchashmasi, u oziqlanadigan asosiy manba va uning haqqoniyligini belgilovchi mezon ekanini yodda tutib, biz ta’lim jarayonida takomillashtirilgan o‘quv reja va raqamli texnologiyalar vositalaridan foydalanib bo‘lajak muhandislarni metodik tayyorlash tizimining tayanch komponenti sifatida fizik hodisalarga asoslangan holda maxsus fanlarni o‘qitishning yangi pedagogik texnologiya va metodlarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish bo‘yicha pedagogik tajriba-sinov ishlarini tashkil etdik [6-8].