Tadqiqotchilar aqshning 19-shtati va Kanadaning bir provinsiyasida o‘tkazilgan 60 dan ortiq tadqiqotlar orqali maktab kutubxonalari o‘quvchilarning muvaffaqiyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ta'kidlaydi


Download 9.73 Kb.
Sana21.06.2023
Hajmi9.73 Kb.
#1645715
Bog'liq
33738 Maktablarga kut.1


Maktab kutubxonasi (yoki maktab kutubxonasi media markazi ) maktabning ichidagi kutubxona boʻlib, unda oʻquvchilar, xodimlar va koʻpincha davlat yoki xususiy maktabning ota-onalari turli maqsadlarda foydalanish imkoniyatiga egadirlar. Maktab kutubxonasi media markazining maqsadi maktab hamjamiyatining barcha a'zolarining "kitob o'qish va axborot texnologiyalaridan" teng foydalanishini ta'minlashdir. Maktab kutubxonasi media markazi "barcha turdagi ommaviy axborot vositalaridan foydalanadi.Masalan, avtomatlashtirilgan va ma'lumot to'plash uchun internetdan [shuningdek kitoblardan] foydalanadi". Maktab kutubxonalari ommaviy kutubxonalardan farq qiladi, sababi ular "maktab o'quv dasturini qo'llab-quvvatlaydigan, kengaytiradigan va individuallashtiradigan o'quvchilarga yo'naltirilgan laboratoriyalar" sifatida xizmat qiladi. Maktab kutubxonasi maktabda foydalaniladigan barcha materiallar uchun markaz va muvofiqlashtiruvchi agentlik vazifasini bajaradi".
Tadqiqotchilar AQShning 19-shtati va Kanadaning bir provinsiyasida o‘tkazilgan 60 dan ortiq tadqiqotlar orqali maktab kutubxonalari o‘quvchilarning muvaffaqiyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ta'kidlaydi. Ushbu tadqiqotlarning asosiy maqsadii shundan iboratki, maktab kutubxonasi media-mutaxassislari bilan yaxshi qo'llab-quvvatlanadigan maktab kutubxonasi media dasturidan foydalanish imkoniga ega bo'lgan talablar ijtimoiy-iqtisodiy holatidan qat'i nazar, o'qishni baholashda yuqori ball olishlaridir. Bundan tashqari, Ogayo shtatida[4] oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, soʻrovda qatnashgan oʻquvchilarning 99,4% maktab kutubxonachilari va maktab kutubxonasidagi media dasturlari ularga maktabda muvaffaqiyat qozonishlariga yordam berganiga ishonishgan. Shunga o'xshash xulosalar haqida hisobot 2003-yilda Avstraliyada Mishel Lonsdeyl tomonidan tuzilgan.
Maktablarga kutubxona xizmatlari 1800-yillarning oxiridan boshlab jamoat va davlat kutubxonalari kitob vagonlaridan norasmiy sinf kolleksiyalariga, bugungi kunda biz bilgan kutubxonalarga qadar rivojlandi[6][7]. XIX asrning keyingi qismi 1876-yilda Melvil Dyui boshchiligidagi bir guruh kutubxonachilar tomonidan Amerika Kutubxonalar Assotsiatsiyasi (ALA) tashkil etilishi bilan zamonaviy Amerika kutubxonalari harakatining boshlanishi boʻldi. Rivojlanishning ushbu boshlang'ich bosqichlarida maktab kutubxonalari asosan kichik to'plamlardan iborat bo'lib, maktab kutubxonachisi birinchi navbatda ish yurituvchi rolini o'ynagan.

Dyui shunday deb yozgan edi: "Asrning oxirida maktablar faoliyatining keng kontseptsiyasi shunchaki bolalarni to'g'ri, kuchli va tezkor fikrlashga o'rgatishdan iboratdir. Agar ular maktabda o'qishni boshlagan bo'lsa, u holda ular ta'limni qayerdan olishadi?[8]".

1920-yil kutubxona va ta'lim jamoalari tomonidan maktab kutubxonalarini baholash bo'yicha ilk bor urinish bo'lib, maktab kutubxonalarini baholash uchun birinchi mezon bo'lgan " Ma'lum hisobot " nashr etiladi.

1950-yillarga kelib, maktablarning 40% sinflar to'plamlari mavjudligini ko'rsatadi. Taxminan 18% markazlashtirilgan kutubxonalarga ega ekanligini bildiradi. Shahar maktablarida 48%, qishloq maktablarida esa 12% qayd etilgan. 1957-yilda Sputnik ishga tushirilgandan keyin maktab kutubxonalari yana bir katta sur'atni boshdan kechiradi, bu esa Qo'shma Shtatlarni matematika va tabiiy fanlar bo'yicha o'z ustuvorliklarini qayta ko'rib chiqishga majbur qildi. NDEA Sputnik nashriga javob boʻldi va NDEA III sarlavhasi fan, matematika va zamonaviy chet tilini mustahkamlash uchun moliyaviy yordam koʻrsatdi[10]. Natijada, 1960-yillar xususiy sektor tomonidan pul oqimi va ko'mak va ta'limni davlat tomonidan moliyalashtirilishi tufayli maktab kutubxonalari uchun eng katta o'sish va rivojlanish davrlaridan biri bo'ldi. Bu vaqt oralig'ida eng e'tiborga sazovor bo'lgan Knapp maktab kutubxonalari loyihasi bo'lib, u butun mamlakat bo'ylab namunaviy maktab kutubxonasi media markazlarini tashkil etadi. Shu vaqt ichida yuzlab yangi maktab kutubxonalari kengaytiriladi va ta’mirlanadi.



Yaqinda maktab kutubxonalari ikkita asosiy yo'riqnoma hujjatlari bilan belgilandi: Information Power (1988)[12] va Information Power II (1998).

1999-yilda Xalqaro kutubxonalar assotsiatsiyalari va institutlari federatsiyasi (IFLA) jahon miqyosida muhim ahamiyatga ega Yunesko maktabi kutubxonasi manifestini nashr etadi, unda shunday deyiladi: “Maktab kutubxonasi axborot va bilimga asoslangan zamonaviy jamiyatda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar va g‘oyalarni taqdim etadi. Maktab kutubxonasi o‘quvchilarni tugamas bilim olish ko‘nikmalari bilan qurollantiradi va tasavvurini rivojlantiradi, ularning mas’uliyatli fuqaro sifatida yashashiga imkon beradi” (1-band).
Download 9.73 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling