Tadqiqotlari

4.1-rasm. Marketing muammolarini tasniflash belgilari 
Ushbu rasmda keltirilgan marketing muammolarining tasnifini uning har bir 
guruhi bo‘yicha qarab chiqish maqsadga muvofiq. Chunki ular bir-biri bilan uzviy 
bog‘liq muammolardir. Birini hal qilib ikkinchisi e’tibordan chetda qolsa kutilgan 
natijani bermaydi. Shu tufayli hamisha barcha mavjud muammolarni aniqlash bilan 
birga ularni hal qilish yo‘llarini ham aniqlashni taqozo qiladi.
Shuni alohida qayd qilish kerakki, muammolar ko‘rinib turmaydi. Ular 
ko‘rinmasada o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Masalan, mahsulot (xizmat) sotilmayapti, sotilsa 
ham o‘sish sur’ati kamayib bormoqda. Bu albatta ma’lum muammolarning ta’sirida 
sodir bo‘ladi, ammo ular, ta’kidlanganidek ko‘rinib turmaydi. Shu tufayli har bir 
muammoni aniqlash muhim ahamiyatga ega. Buning uchun ushbu to‘rtta 
yo‘nalishdagi muammolarnining har birini tasniflashni taqozo qiladi. Quyida har bir 
guruh muammolarning tavsifiga alohida to‘xtalishni lozim, deb topdik. 
 
4.3. Marketing tadqiqotlarida muammolar va ularning tasnifi 
 
1. Tovar (xizmat)larni ishlab chiqarish joyi bo‘yicha muammolar tasnifi. 
Ushbu guruh muammolar ikkita yo‘nalishda sodir bo‘ladi. Birinchisi, ishlab chiqarish 
jarayonini marketing tamoyili asosida boshqarish bilan bog‘liq bo‘lsa, ikkinchidan, 
bevosita tashqi omillarga (xaridorlar didi va imkoniyatlarining o‘zgarishi, raqobat 
maydoniga yangi raqobatchilarning kirib kelishi, innovatsiyaning korxonalarga bir xil 
darajada joriy qilinmayotganligi kabilar) bog‘liq bo‘ladi. Ushbu muammolarni yaxlit 
Marketing 
muammolarini 
tasniflash 
belgilari
Tovar (xizmat)larni 
sotish bozori 
boʻyicha
Tovar (xizmat)larni 
ishlab chiqarish joyi 
boʻyicha
Tovar (xizmat)larni 
sotish vaqti boʻyicha
Tovar 
(xizmat)larning 
isteʼmolchilari 
boʻyicha

---

91 
holda qaraydigan bo‘lsak, bular o‘z navbatida bir qancha guruhlarga bo‘linadi. Ushbu 
guruhlarga quyidagilarni kiritish mumkin: 
- mahalliy ishlab chiqaruvchilar bo‘yicha marketing tadqiqotlari muammolari; 
- chet mamlakatlarda ishlab chiqaruvchilar bo‘yicha marketing tadqiqotlari 
muammolari; 
- mahalliy va chet mamlakatladagi ishlab chiqaruvchilar bo‘yicha marketing 
tadqiqotlari muammolari. Bularni quyidagi rasmda ifodalash mumkin (4.2-rasm).