Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази

«Автоматик таржимани амалга ошириш процедерасини ёритинг 
Ўзингизни текшириб кўринг! 
 
 
Ҳаракатлар мазмуни 
Якка 
баҳо 
Якка 
хато 
Тўғри 
жавоб 
Гуруҳ 
баҳоси 
Гуруҳ 
хатоси 
Автоматик 
таржима 
процедураси 
Таржима 
қилинадиган 
матнни киритиш 
Автоматик таржима учун 
керакли операцияларни амалга 
ошириш 
Автоматик 
таржима 
дастурининг ишлаш жараёнини 
кузатиш
Таржимон 
дастурлар 
турини белгилаш 
Матнни таҳрир қилиш 
 
 

---

16
III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
 
 
 
 
Таянч тушунчалар: тилшунослик ва адабиётшунослик соҳаларида 
компьютердан унумли фойдаланиш, тилларда ўқитиш, билимларини 
баҳолаш, матнларни таҳрир қилиш, бир тилдан иккинчи тилга таржима 
қилиш, компьютер воситасида ҳал қилиш йўлларини ўрганиш, математик 
мантиқ асослари, табиий тилларнинг математик модели, ўзбек тилининг 
математик модели, ўзбек тилининг компьютер услуби. 
 
1.1.“Компьютер лингвистикаси асослари” доирасида ўрганиладиган 
масалалар 
Компьютер лингвистикаси икки ривожланиш босқичини ўз ичига 
олади: 
1. Математик лингвистика фанининг асосий мақсади табиий 
тилларнинг математик моделини ишлаб чиқишдир. Математик лингвистика 
ҳал қилиши лозим бўлган вазифалар умумий лингвистиканинг формал ва 
аксиоматик назарияларини ва аниқ тилларнинг математик моделини ишлаб 
чиқишдан иборат. 
2. Компьютер лингвистикаси фанининг асосий мақсади лингвистик 
масалаларни ечишнинг компьютер дастурларини ишлаб чиқиш. Компьютер 
лингвистикасининг асосий вазифалари эса тилларда ўқитиш, билимларни 
текшириш, матнларни таҳрирлаш ва машина таржимаси дастурларини 
ишлаб чиқишдан иборатдир. 
Бу билан математик лингвистиканинг тили «соф муносабатлар 
системаси», яъни инсондан абстракт система сифатидаги тавсифи деб 
шарҳлаш мумкин бўлади.
Классик лингвистикада тил инсон билан мутаносибликда, жуфтликда 
талқин қилинади, яъни классик лингвистика инсонга зарурий.Математик 
лингвистика эса тавсифлаш жараёнида шахснинг иштирокига ўрин 
қолдирмайди, у кўпроқ компьютерга мослаштирилгандир. 
Тил граматикасининг математик модели математик мантиқнинг 
аксиоматик назариясига асосланади. Шунинг учун математик лингвистика 
Режа: 
1.1.“Компьютер лингвистикаси асослари” доирасида ўрганиладиган 
масалалар. 
1.2.“Компьютер лингвистикаси асослари” шаклланиши ва ривожланиши. 
1.3.Табиий тилни қайта ишлаш. Моделлаштириш.