Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази

 
3. Компьютер лексикографияси 
Шарҳланган компьютер луғатининг дастури ғояга асосланади: 
Тилнинг ҳар бир сўзига мутаносиб келувчи код ишлаб чиқилади ва 
қўлланади, кодни қайта ишлаш жараёнида зарурий бўлган маълумотлар, 
таржималар, синоним, антоним ва шарҳларга эга бўлиш мумкин. 
Сўзларни кодлаштириш қуйидагича амалга оширилади: 

---

45
1. Маълумотлар текст файлларга жойлаштирилади, унинг ҳар бир 
элементи 3 қисмдан иборат бўлади: «Сўзнинг тартиб рақами», «Сўз», «Код». 
2. «Сўзнинг тартиб рақами» (яъни унинг адреси), у 4 маъноли рақам 
бўлиб, сўзлари рўйхатида мазкур сўзнинг рақамини (шу ҳарфдан 
бошланадиган) киритиш. 
3. Сўзларнинг таржимаси, синонимлари ва антонимларини кўрсатиш 
уларнинг биринчи ҳарфларни кодировкадаги тартиб рақамлари билан 
биргаликда келтириш билан амалга оширилади. 
4. «Сўз»-мутаносиб алфавит ҳарфлари билан ёзилган оддий сўз. 
5. «Код»-рақами ва ҳарфлар кетма-кетлиги бўлиб, унда сўз барча 
зарурий морфологик, синтактик, лексик хусусиятлари ҳамда ушбу сўзнинг 
қайси соҳага тегишлилиги ҳақидаги маълумотлар жамланган бўлади. 
Грамматик маълумот 
Адреслар 
таржима 
синоним Антоним Мутаносиб 
шарҳлар 
Кодларни яратиш CREATE ва CREATE 1 дастурлари орқали амалга 
оширилади. Улар қуйидаги тартибда ишлайди: 
Сўз киритилади. 
1. Грамматик 
маълумотлар 
яратилади-компьютер 
сўз 
ҳақида 
морфологик ва синтактик маълумотларни сўрайди ва улар дарҳол аниқ 
нисбат асосида шифрланади. 
2. Тайёр шифр «Грамматик маълумотлар» бўлимига ёзиб қўйилади. 
3. Таржималар синонимлар, антонимлар адреслари яратилади: 
а) таржимаси бўлиши мумкин бўлган сўз сўралади; 
б) киритилган сўз коднинг мутаносиб бўлимига ёзиб қўйилади; 
в) кодлашнинг ўзида таржималар (синонимлар, антонимлар) коди 
топилади ва киритилган сўзларўрнига уларнинг биринчи ҳарфлари ва тартиб 
рақамлари ёзилади (масалан, «катта» сўзи ўрнига-К0083), агар таржималар 
(синоним, антонимлар) коди топилмаса, у ҳолда шу сўзга нисбатан кодлаш 
операцияси амалга оширилади ва бу билан босқич тамомланади. 
9. Мазкур сўзга шарҳ киритилади: 
а) матн киритилади; 
б) махсус дастур асосида сўз ва унинг шарҳи орасидаги мослик 
белгиланади, сўнгра киритилган матн хотирага ёзилади, улар орасидаги 
мослик эса сўз кодида ўз ифодасини топади.