Tajriba ishi. Tog‘ jinslarining hajmiy og‘irligini hisoblash

Mustaqil yechish uchun masalalar.

Quyidagi sharoitlarda tog‘ jinslarining xilma-xillik koeffitsienti va amaldagi diametrini aniqlang. Donadorlik tarkibi grafigi chizing:

• 
  berilgan material (namuna)ning massasi G=10 kg;
  
• 
  namunaning sitoda qolgan massa ko‘rsatkichi G₁ (kg) 3-jadvalda keltirilgan.
  

3-jadval

Sito teshiklari diametri, mm	Sitoda qolgan tog‘ jinsining massasi G (variantlar bo‘yicha)
	1	2	3	4	5
50	1,5	1,3	1,2	1,4	1,6
20	1,5	1,7	1,8	1,6	1,4
10	1,5	1,5	1,7	1,4	1,5
5	2,5	2,5	2,3	2,3	2,2
2	2,0	1,5	1,3	2,1	2,1
1	0,5	1,0	1,2	0,6	0,7
0,5	0,3	0,4	0,4	0,2	0,3
Bo‘lakning eng katta diametri, mm	65	63	60	62	64

Tajriba ishi №14
Lahim atrofi massividagi tog‘ jinslarining kuchlanish xolatini baholash.
Ishdan maqsad:
1.Aylana o‘aklidagi kon lahimi atrofidagi tog‘ jinslarining kuchlanganlik holatini urganish.
2.Massivda ko‘rilayotgan nuqta va kon lahimi radiusi orasidagi munosabatlar bog‘likligidan urinma radial va tangensial kuchlanishlarning uzgarish grafigini tuzish kunikmalarini egallash.
Laboratoriya mashg‘ulotini bajarish uchun qullanma
Kon lahimi o‘tilayotganda massivning diformatsiyalanishi natijasida birlamchi kuchlanganlik maydonining kayta taksimlanishi vujudga keladi. Umumiy xolda kon lahimi atrofida paydo bshladigan kuchlanganlik maydonining harakteri bir nechta guruxlarga bo‘linishi mumkin bo‘lgan ko‘plab omillarning xarakatlari ygindisiga bogliq.
Birinchi gurux omiliga ko‘rib chikilayotgan kon lahimining fazoviy geometrik o‘lchamlari kiradi. Bularga kon lahimi ko‘ndalang kesimi shakli va o‘lchamlari, kon lahimi uzunligi, kon lahimi kengligi va balandligi, kon lahimi bilan parallel yoki kesishuvchi kon lahimining joylashish yaqinligi va boshqalar kiradi.
Ikkinchi gurux omiliga kon lahimi o‘tilayotganda massivning qo‘shimcha kuchlanish olgan qismi, bevosita kon lahim atrofidagi tog‘ jinslarining deformatsiyasi kiradi.
Uchinchi gurux omiliga kon lahimi o‘tilgunga qadar, massivning tabiiy holatdagi kuchlanganlik maydoni kiradi.
Turtinchi gurux omiliga kon lahamini o‘tish va undan foydalanish jarayonlarida kon lahimi atrofidagi tog jinslarining xarakatlanish xarakteri kiradi.
Kon lahimi atrofidagi tog‘ jinslarining kuchlanganlik holatini aniqlashda xajmiy va yuzaviy kuchlanish xarakati ostida joylashgan kuchlanishlar kompanentlar yig‘indisiga tenglashtiriladi. Kon laximining uzunligi buyicha uning eni va balandligi kup marotaba o‘zgaradi, shuning kon lahimi ko‘ndalang kesimi yuzasi atrofidagi kuchlanishlarning taqsimlanishi ko‘rib chiqiladi. Ma’lumki kon lahimining ikki diametr uzunligidan chuqurda joylashgan gorizantal kon lahimi atrofida kuchlanishni taqsimlanish koidasi, elastik muvozanat masalasi yordamida yechiladi.
Tabiiy holatdagi massivning kuchlanganlik xolati o‘zgarmas deb xisoblanadi va u uchinchi tajriba ishida keltirilgan.
Aylana shaklidagi kon lahimi ko‘ndalang kesimi atrofidagi kuchlanishni aniqlash sxemasi 5.1 rasmda tasvirlangan.