Tajriba ishi. Tog‘ jinslarining hajmiy og‘irligini hisoblash

2. Quyidagi sharoitlarda θ=0⁰, θ=30⁰, θ=60⁰ va θ=90⁰, r/R munosabatlarning bog‘likligidan radial , normal tangensial , va urinma , kuchlanishlarning o‘zgarish grafigini tuzing.
Keltirilgan ma’lumotlar
Bu ishni bajarish uchun tog‘ jinslarining quyidagi harakteristikalari kerak bo‘ladi, γ- tog jinsining hajmiy og‘irligi, MN/m³; µ-Puasson koeffitsienti; kon lahimining loyixa bo‘yicha o‘tilishi kerak bo‘lgan chuqurligi N m;. Massivning ko‘rilayotgan nuqtasigacha bo‘lgan masofa, o‘chamsiz koeffsient r/R, bu ish uchun quyidagiga teng r/R=1, r/R=1,5, r/R=2, r/R=2,5, r/R=3, r/R=4. Hisob kitob ishlari quyidagi sharoitlar uchun bajariladi θ=0⁰, θ=30⁰, θ=60⁰ va θ=90⁰.
Ishni bajarish tartibi

1. 
   Beshinchi tajriba ishidagi uchta formuladan foydalanib quyidagi sharoitlar uchun r/R=1, r/R=1,5, r/R=2, r/R=2,5, r/R=3, r/R=4 va θ=0⁰, θ=30⁰, θ=60⁰ va θ=90⁰ aylana shaklidagi kon lahimi atrofidagi radial , normal tangensial , va urinma , kuchlanishlarni aniklaymiz.
   

Natijalarni 5.1 jadvalg tushiramiz.

2. 
   Kuyidagi sharoitlar uchun θ=0⁰, θ=30⁰, θ=60⁰ va θ=90⁰, r/R munosabatlarning bog‘likligidan radial , normal tangensial , va urinma , kuchlanishlarning o‘zgarish grafigini tuzamiz.
   

Ishni bajarish uchun namuna
Aylana shaklidagi kon lahimi joylashish chuqurligi N=400m.
Tog‘ jinsining hajmiy og‘irligi γ= 0.025MN/m³, Puasson koeffitsienti µ=0,3. Loyixada ko‘rsatilgan burg‘ulash ishlari shpurli burg‘ulash bo‘lib, kanatli anker uskunasi vertikal bilan quyidagi burchaklarni tashkil etadi θ=0⁰, θ=30⁰, θ=60⁰ va θ=90⁰. Shpur uzunligining kon lahimi radiusiga o‘zaro munosabati quyidagicha r/R=1, r/R=1,5, r/R=2, r/R=2,5, r/R=3, r/R=4.
Yechish

1. 
   Beshinchi tajriba ishidagi uchta formuladan foydalanib quyidagi sharoitlar uchun r/R=1, r/R=1,5, r/R=2, r/R=2,5, r/R=3, r/R=4 va θ=0⁰, θ=30⁰, θ=60⁰ va θ=90⁰ aylana shaklidagi kon lahimi atrofidagi radial , normal tangensial , va urinma , kuchlanishlarni aniqlaymiz.
   

Xisoblash natijalarini 5.2 jadvalga tushiramiz.

2. 
   Namuna sifatida kuyidagi sharoitlar uchun θ=30⁰, r/R munosabatlarning bog‘likligidan radial , normal tangensial , va urinma , kuchlanishlarning o‘zgarish grafigini tuzamiz (5.2 rasm). Grafikni qurishda qulaylikni yaratish uchun 5.3 jadvalda qiymatlar keltirilgan.
   

Jadval 5.3
Grafikni tuzish uchun qiymatlar

r/R	,MPa	, MPa	, MPa
1	0	8,57	0
1,5	3,70	8,04	-3,21
2	5,63	7,23	-3,25
2,5	6,62	6,75	-3,08
3	7,20	6,45	-2,93
4	7,78	6,14	-2,75

Кучлаиш, Мпа

5,2 rasm: r/R munosabatlarning bog‘likligidan radial , normal tangensial ,va urinma , kuchlanishlarning o‘zgarish grafigi:

1. 
   radial kuchlanish ;
   
2. 
   normal tangensial kuchlanish
   
3. 
   urinma kuchlanish
   

Shunday qilib radial kuchlanish oshishi bilan shupur chuqurligi ham oshadi va mutadillashadi, normal tangensial kuchlanish esa asta sekin kamayadi, urinma kuchlanish shpur chuqurligi oshishi bilan oshadi.
Jadval 5.1
Kuchlanishlar qiymatlari .

Θ,gradus

2Θ,gradus

cos2Θ

sin2Θ

r/R=1

r/R=1,5

r/R=2

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

0

0

30

60

60

120

90

180

Θ,gradus

2Θ,gradus

cos2Θ

sin2Θ

r/R=2,5

r/R=3

r/R=4

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

,MPa

0

0

30

60

60

120

90

180

Jajval 5.2
Kuchlanishlar qiymatlari .

Θ,gradus	2Θ,gradus	cos2Θ	sin2Θ	r/R=1			r/R=1,5			r/R=2
				,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa
0	0	1,00	0	0	2,86	0	3,44	5,77	0	5,89	5,54	0
30	60	0,50	0,866	0	8,57	0	3,70	8,04	-3,21	5,63	7,23	-3,25
60	120	-0,50	0,866	0	20,00	0	4,23	12,59	-3,21	5,09	10,63	-3,25
90	180	-1,0	0	0	12,71	0	4,50	14,87	0	4,82	12,32	0

Θ,gradus	2Θ,gradus	cos2Θ	sin2Θ	r/R=2,5			r/R=3			r/R=4
				,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa	,MPa
0	0	1,00	0	7,25	5,21	0	8,04	4,97	0	8,87	4,70	0
30	60	0,50	0,866	6,62	6,75	-3,08	7,20	6,46	-2,93	7,78	6,14	-2,75
60	120	-0,50	0,866	5,38	9,82	-3,08	5,50	9,42	-2,93	5,61	9,03	-2,75
90	180	-1,00	0	4,75	11,36	0	4,66	10,90	0	4,52	10,48	0