Tajriba ishi. Tog‘ jinslarining hajmiy og‘irligini hisoblash

Ishni bajarish tartibi

1. 
   6.2 Formulaga muvofiq, kon laximining joylashsish chuqurligini hisoblash kerak.
   
2. 
   6.3 Formulaga binoan, tog' jinsi massivining buzilish joyini hisobga olgan holda kon laximi o`tilayotgan joydagi tog’ jinsi massivining siilishga bo`lgan qarshilik ko’rsatkichi hisoblab chiqiladi.
   
3. 
   6.1 formula orqali kon laximlarining o'zaro ta'siridan tashqari L_b masofasi hisoblanadi.
   
4. 
   Kon laximlari orasidagi kuchlanganlik maydoni kompanentlarini aniqlash uchun polyar koordinata tizimida radial kuchlanish σ_r, normal tangensial σ_θ va urinma τ_θ kuchlanishlar qiymati aniqlanadi. Bularni aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz (5 chi tajriba ishidagi 5.1…5.3 formulalar).
   

Topshiriq.
400 m chuqurlikda ikkita kon laximlarini qazish rejalashtirilgan. Laximlar amplitudasi 5 metrdan oshmaydigan deformatsiya xududidan o’tgan. Har ikkala laximning ko’ndalang kesim yuzasi 13,8 m² ni tashkil etadi, ya'ni bu laximlarning kengligi b₁ =b₂ = 5.6 m ni tashkil etadi. Massivdagi tog’ jinsi qatlamlari argillit va alevralitlardan iborat. Shuning uchun namunalarning bir o’q bo’yicha siqilishga bo`lgan qarshiligi R = 20 MPa ga teng. Tog' jinslarining solishtirma og’irligi γ = 0,025 MN / m³ ni tashkil qiladi. Tog’ jinsining Puasson koeffitsienti μ = 0,3 ga teng.


Yechish

1. 
   Kon laximining hisoblangan chuqurligi (6.2) formula bilan aniqlanadi. Kon laximini o`tish amplitudasi 5 m dan oshmagan deformatsiyali zonada amalga oshirilishi rejalashtirilganligi sababli, kuchlanish koeffitsienti k = 1 bo’ladi
   

H_p=400 ^.1=400 m

2. 
   Tog’ jinslarining bir o’q bo’yicha siqilishga qarshilik ko’rsatkichi 3.3 formuladan aniqlanadi. Xududda kichik amplitudali buzilish bo'lgani uchun k_s = 0,8 ga teng.
   

R_s=20^. 0.8=16 MPa

3. 
   Laxmlarning o'zaro ta'sirini hisobga olmaganda, L_b masofa (6.1) formula bilan aniqlanadi. k_L koyifsent 6.1 jadvaldan olinadi. Laxim chuqurlikning hisoblangan qiymatlari va tog’ massivining siqilishga qarshiligini hisobga olgan holda, k_L = 4.
   

L_b=(5.6+5.6)^.4=44.8 m.

4. 
   Kon laximlari orasidagi kuchlanish kompanentlarini aniqlash uchun polyar koordinata tizimidagi radial, normal tangensial va urinma kuchlanishlarni 5-Tajriba ishining (5.1...5.3) formulalaridan aniqlaniqlaymiz.
   

Ikki kon laximi orasidagi radial kuchlanish, ikki kon laximi radial kuchlanishlar yig’indisidan olinmagan bo`lishi mumkin .

Umuman olganda butunlik markazidagi radial kuchlanishlar r/R=4 va θ=45⁰ bolganda σ_r=4.5 MPa ga teng bo’ladi.
Ikki kon laximi orasidagi, butunlik markazidagi normal tangensial kuchlanish har ikki kon laximi normal tangensial kuchlanishlari yig`indisiga teng.

=20.9 MPa
Haqiqiy kuchlanish butunlik markazida ancha kichik.
Siqilish o`qiga nisabat ±45° ostida joylash yuzada urinma kuchlanish eng katta qiymatda bo`ladi:



Bunday holda,

Bunday xolda normal tangensial (vertikal) kuchlanish taxminan tog’ jinsining bir o`q bo`ylab siqilishga mustahkamlik chegarasiga tengdir.