Tajriba ishi. Tog‘ jinslarining hajmiy og‘irligini hisoblash

k_L koeffitsientini quyidagi jadvaldan aniqlnadi

Kon laximning hisoblangan joylashish chuqurligi Hp,m.	kL koeffitsientinig Rs [MPa] bo’yicha hisoblangan qiymatlari
	Kon laximining yotishi bo’yicha				Kon laximning kesishishi bo’yicha
	30	60	90	120≤	30	60	90	120≤
≤300	3,5/2	1,8/1,6	1,5/1,3	1,2/1	1,8	1,5	1,2	1,0
300-600	4/2,5	2/1,8	1,7/1,5	1,4/1,2	2,2	1,8	1,5	1,2
600-900	4,5/3	2,5/2,1	2/1,7	1,6/1,4	2,6	2,1	1,7	1,4
900-1200	5/3,5	3,5/3	2,5/2	1,8/1,6	3,0	2,5	2	1,5
1200≤	5,5/4	4/3,5	3/2,3	2/1,8	3,4	2,9	2,4	1,7

Eslatma: 35⁰ gacha bo’lgan burchaklarda k_L koeffitsienti qiymati 35⁰ dan yuqori bo’lgan burchaklar uchun ham o’rinlidir.
Bu omillar tasirida k koeffitsienti qiymati 1 ga teng bo'ladi. 50 m dan ortiq amplitudali dizyuktiv buzilishlar bilan qazish ishlarini olib borishda 100 m dan kam burmalar uchun k =1,5 bo'ladi.
Tog’ jinsi massivining siqilishga bo`lgan qarshilik ko’rsatkichi quyidagi formuladan aniqlanadi:
R<sub>s</sub>=R<sup>.</sup>k<sub>s</sub> 6.3
Bu yerda: R - Tog’ jinsi namunasining bir o’q bo’yicha siqilisga bo`lgan qarshiligi; k_s – tog' massivining buzilishini hisobga oluvchi koeffitsient, masalan, yorig`dorligi. K_s-koeffitsient ning qiymati nam tog’ jinslari yoki yumshoq tog’ jinslaridan tashkil topgan massiv uchun 6.2 – jadvalda keltirilgan.
6.2 jadval
Tog' massivining buzilish koeffitsienti qiymatlar jadvali

Ko’rsatkichlar	Ks
Buzilishlar mavjud bo`lmaganda	0.9
Kichik amplitudali buzulish (10 m gacha)	0.8
10 m dan katta amplitudadagi buzulishlarda	0.6
Mayda va buzulgan tog’ jinsli hududlarda	0.3

Ishlarni bajarish uchun uslubiy qo'llanma
Topshiriq:

1. 
   Ikki laxim orasida ruxsat etilgan masofani aniqlang, o'zaro bir-biriga ta'sirini hisoblang;
   
2. 
   Kon laximlari orasidagi kuchlanganlik maydoni kompanentlarini aniqlash uchun polyar koordinata tizimida radial kuchlanish σ_r, normal tangensial σ_θ va urinma τ_θ kuchlanishlar qiymatini aniqlang.
   

Dastlabki ma'lumotlar
Har bir talaba mustaqil ravishda ma'dan koni bilan bog'liq holda ishlab chiqarish amaliyotini o'tab bo'lgan konning shartlari asosida yo'nalishni rejalashtiradi.
Kon laximlarini ratsional joylashtirish o’rnini topish uchun dastlabki asosiy ma'lumotlar:
- kon laximi o’tgan qatlamni holatini aniqlash;
-belgilangan maydonda kon laximni o’tish ishlari natijasida hosil bo’lgan tektonik buzulishlarni loyihalash;
- tog’ jiunslarining fizika-mexanik xususiyatlari:(γ – tog` jinsining solishtirma og’irligi, MN/m<sup>3</sup>; μ – tog’ jinsi turiga bog’liq Puasson koyfitsenti; R - Tog’ jinsli namunasining bir o’q bo’yicha siqilishga bo`lgan qarshiligi chegarasi,MPa);
- H-kon laximi joylashgan chuqurligi, m; (b₁, b₂)– loyihada o`tilayotgan kon laximlarning kengligi, m.
Ushbu ishni bajarish uchun talabalar dastlabki ma'lumotni ishlab chiqarish amaliyotidan o'tgan kon qazib olish korxonasining ma`lumotlaridan olishadi.