Talab va taklif nazariyasi

Sotuvchi va xaridorning iqtisodiy ahvoli bozor konyunkturasiga, bozorning joriy holatiga bog’liq bo’ladi. Ayrim tovarlar va ularning guruhlari bo’yicha hamda butun tovar hajmi bo’yicha talab va taklifning muayyan nisbatida bozor konyunkturasi o’z ifodasini topadi. U quyidagi omillar ta’siri ostida o’zgaradi: tovarlarni ishlab chiqarish ko’lami va ularning zahiralari, baholar dinamikasi, pul daromadlar, savdo va reklamani tashkil etish, talab va taklifning o’zaro nisbati. Bunda ayrim mahsulot, ular guruhi va butun tovar massasi bo’yicha talab va taklif o’rtasidagi nisbat muhim rol o’ynaydi. Chunki unga tovar egasining taqdiri bog’liq bo’ladi.

• Sotuvchi va xaridorning iqtisodiy ahvoli bozor konyunkturasiga, bozorning joriy holatiga bog’liq bo’ladi. Ayrim tovarlar va ularning guruhlari bo’yicha hamda butun tovar hajmi bo’yicha talab va taklifning muayyan nisbatida bozor konyunkturasi o’z ifodasini topadi. U quyidagi omillar ta’siri ostida o’zgaradi: tovarlarni ishlab chiqarish ko’lami va ularning zahiralari, baholar dinamikasi, pul daromadlar, savdo va reklamani tashkil etish, talab va taklifning o’zaro nisbati. Bunda ayrim mahsulot, ular guruhi va butun tovar massasi bo’yicha talab va taklif o’rtasidagi nisbat muhim rol o’ynaydi. Chunki unga tovar egasining taqdiri bog’liq bo’ladi.

Ishlab chiqarish

Bozor muvozanatining yuzaga kelishi va uni iqtisodiyotga ta’siri

Talab va taklif o’rtasidagi o’zaro nisbatlarning tipik ko’rinishi:

a) tovarlarning taklifi talabdan yuqori;

b) tovarlarga talab taklifdan yuqori;

c) talab bilan taklif teng. Ya’ni bunda bozorda taklif talab o’rtasida muvozanatga yyerishiladi. Qanday qilib, bozor muvozanatiga yyerishish, umuman sotish muammosini yaxshiroq tadqiq etish va tushunish uchun talab va taklif egri chiziqlaridan foydalaniladi. Ularning kesishish nuqtasi muvozanat holatiii xaraktyyerlaydi; talab va taklifni bir-biriga muvofiq qiluvchi baho darajasini ko’rsatadi.

Bozor muvozanatining yuzaga kelishi va uni iqtisodiyotga ta’siri

• Bir kilogramm go’shtning bahosi 5 va 4 so’m bo’lganda talab va taklif bir-biriga muvofiq kelmaydi. Buniig natijasida talab orqada qolib, 10 va 6 tn. go’sht sotilmay qoladi. Go’sht bahosi 2 va 1 so’m bo’lganda ham talab va taklif bir-biriga muvofiq kelmaydi; buning natijasida taklif orqada qolib 7 va 15 tn. go’sht yetmaydi. Bir kg. go’sht 3 so’m turganda, talab va taklif o’rtasida muvozanatga yyerishiladi. Bozor bahosi – tovarlarning taklif va unga talab muvofiqligi asosida vujudga keluvchi bahodir. Baholar tovar-pul muomalasining shakli va realizatsiya qilinadigan mahsulot turiga muvofiq farqlanadi.