Talabalarda tashkilotchilik mahoratini shakllantirishda interfaol usullardan foydalanishning pedagogik jihatlari

II BOB. TALABALARDA TASHKILOTCHILIK MAHORATINI 

SHAKLLANTIRISHDA INTERFAOL USULLARDAN FOYDALANISHNING 

AMALIYOTI 

 

2.1. Talabalarda tashkilotchilik mahoratini o‘quv tarbiyaviy ishlar jarayonida 

shakllantirishda interfaol usullardan foydalanish 

 

Hozirgi 

kunda 

ta’lim 

jarayonida 

interaktiv 

metodlar, 

innovatsion 

texnalogiyalar,  pedagogik  va  axbarot  texnalogiyalarni  o’quv  jarayoniga  qo’llashga 

bo’lgan  qiziqish,  e’tibor  kundan  kunga  kuchayib  bormoqda.  Bunday  bo’lishining 

sabablaridan  biri  shu  vaqtgacha  ananaviy  ta’limda  o’quvchilarni  faqat  tayyor 

bilimlarni egallashga o’rgatilgan bo’lsa, zamonaviy texnalogiyalar ularni egallayotgan 

bilimlarni  o’zlari  qidirib  topishlariga,  mustaqil  o’rganib  yahlil  qilishlariga,hatto 

xulosolarni  ham  o’zlari  keltirib  chiqarishlariga  o’rgatadi.  O’qituvchi  bu  jarayonda 

shaxsning rivojlanishi, shakillanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi, 

shu bilan bir qatorda, boshqaruvchilik, yo’naltiruvchilik funksiyasini bajaradi. Ta’lim 

jarayonida o’quvchi asosiy figuraga aylanadi.  

 

Innovatsion  texnalogiyalar  pedagogik  jarayon  hamda  o’qituvchi  hamda  talaba 

faoliyatiga  yangilik,  o’zgarishlar  kiritish  bo’lib,  uni  amalgam  oshirishda  asosan 

interaktiv usullardan to’liq foydalaniladi. Interaktiv usullar – bu jamoa bo’lib fikirlash 

deb yuritiladi, ya’ni pedagogik ta’sir etish usullari bo;lib ta’lim mazmunining tarkibiy 

qismi  hisoblanadi.  Bu  usullarning  o’ziga  xosligi  shundaki,  ular  faqat  pedagog  va 

o’quvchilarning birgalikda faoliyat ko’rsatishi orqali amalga oshiriladi. 

 

Bunday  pedagogik  hamkorlik  jarayoni  o’ziga  xos  xususiyatlarga  ega  bo’lib  

quyidagilarni o’z ichiga oladi: 

-  o’quvchi  dars  davomida  befarq  bo’lmaslikka,  mustaqil  fikirlash,  ijod  etish 

va izlanishga majbur etish; 

---

37 

- 

o’quvchini  o’quv  jarayonida  bilimga  bo’lgan  qiziqishlari  so’nmasligini 

ta’minlash; 

- 

o’quvchining  bilimga  bo’lgan  qiziqishini  mustaqil  ravishda  har  bir 

masalaga ijodiy yondoshgan holda kuchaytirish; 

- 

pedagog  va  o’quvchining  hamisha  hamkorlikdagi  faoliyatini  tashkil 

etish.  

O’qituvchi  va  o’quvchining  maqsaddan  natijaga  erishishida  qanday 

texnalogiyani  tanlashlari  ular  ixtiyorida,  chunki  har  ikkala  tomonning  maqsadi  aniq 

natijaga  erishishga  qaratilgan,  bunda  o’quvchi  talabalarning  bilim  saviyasi,  guruh 

xarakteri,  sharoitga  qarab  ishlatiladigan  texnalogiya  tanlanadi,  masalan  natijaga 

erishish uchun, balki kompyuter bilan ishlash lozimdir, balki film, tarqatma material, 

chizma  va  plakatlar,  turli  adabiyotlar,  axbarot  texnalogiyasi  kerak  bo’lar,  bular 

o’qituvchi va o’quvchiga bog’liq. 

Shu bilan birga o’qitish jarayonini oldindan loyihalashtirish zarur, bu jarayonda 

o’qituvchi  o’quv  predmetining  o’ziga  xos  tomonini,  joy  va  sharoitni,  ta’limning 

texnik  vositalarini,  eng  asosiysi,  o’quvchining  imkoniyati  va  ehtiyojini  hamda 

hamkorlikdagi faoliyatni tashkil eta olishini hisobga olishi kerak. Shundagina kerakli 

kafolatlangan  natijaga  erishish  mumkin.  Qisqa  qilib  aytganda  o’quvchini  ta’limning 

markaziga olib chiqish kerak. Oqituvchi tomonidan har bir darsni yaxlit holatda ko’ra 

bilish va uni tasavvur etish uchun bo’lajak dars jarayonini loyihalashtirib olish kerak. 

Bunda o’qituvchiga u tomonidan bo’lajak darsni texnologik xaritasini tuzib olish katta 

ahamiyatga egadir, chunki darsning tenologik xaritasi har bir mavzu, har bir ars uchun 

o’qitilayotgan  predmet  fanning  xususiyatidan,  o’quvchilarning  imkoniyati  va 

ehtiyojidan  kelib  chiqqan  holda  tuziladi.  Bunday  texnologik  xaritani  tuzish  oson 

emas,  chunki  buning  uchun  o’qituvchi  pedagogika,  psixologiya,  xususiy  metodika, 

pedagogic  va  axarot  texnalogiyalaridan  xabardor  bo’lishi,  shuningdek  juda  ko’p 

---

38 

usullarni bilishi kerak bo’ladi. Har bir darsni rang barang, qiziqarli bo’lishi avvaldan 

puxta o’ylab tuzilgan darsning loyihalashtirilgan texnologik xaritasiga bog’liq. 

Shaxsga  yo’naltirilgan  interfaol  usullardan  quyidagilarni  misol  qilib 

keltirishimiz mumkin: “Masalan: