Taley n ft xar payi
Download 0.92 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- (“Yax d ”) 9
- (“Bak ”)
- (“G nc m”)
- (“ mkirim”)
- Nazirliyind Daxili T dqiqatlar öb sinin r isi idi. 2015-ci ilin sentyabr ay nda q fl t n v fat edib. Bak h rind F xri xiyabanda d fn olunub.
- G nc h ri, 9 yanvar 2012-ci il.
3 ÖN SÖZ TALEY N FT XAR PAYI Unudulmama v g l c k n sill r t r find n hörm tl yad edilm yini ist yirs ns , öz ad n soyuq da lara deyil, insanlar n ür yind h kk etm yi bacarmal san. Xalq hikm tind n H r yeni kitab mü llifin çoxsayl insanlarla t mas d r, görü üdür, q lb söhb tidir. Oxucu da h r t z kitab yox, ona h yat v insanlar haqq nda olaylar, hikm tl r “söyl y n” mü llif h diyy sini özün dost seçir, onunla h msöhb t olur. El airi Oruc Göyç li d m hz bu niyy t, bu amalla oxucular n n görü ün g lib. “Q lbimd yurd salan xatir l r”, sayca yeddinci kitabda mü llif t xmin n 60 illik yarad c l q b hr l rini toplayaraq, onu oxucular n n mühakim sin t qdim edir. Dahi rus yaz ç s A.P. Çexov demi dir: “Yaz ç v air sad c talant deyil, o h m d xarakterdir”. Bu klassik k lam ona gör inamla, ilhamla ön ç kir m ki, bunun h qiq t oldu unu böyük dibl rd n S m d Vur unun, Süleyman R himovun, R sul Rzan n, li K rimin, smay l xl n n, Q rib Mehdinin, Çingiz Abdullayevin, Mir C lal Pa ayevin v dig rl rinin 4 yaz s nda, oxucularla t mas nda görmü m v bu dan lmaz gerç kliy p r sti etmi m. Dan lmaz h qiq tdir ki, istedad taleyin insana iftixar, qism t pay d r. 79 ya l mü llif 60 ya l poeziya ç l ngi il görü ümüz g libs , onu e itm y d y r. Xatir l rl dolu bu s ri v r ql yin, oxuyun, orada yaln z Oruc Göyç linin ya ant lar na deyil, ömrünüzd n lövh l r gör c k, duy ular n z n co ub- ça layan ks s das n da e id c ksiniz. Söz yox ki, air öz t bi tin sadiq qalanda, zaman v mill t, t bi t v c miyy t qar s nda s n tin missiyas n d rk edib yazanda oxucular il soyumas mümkün olmayan ünsiyy t, mehribanl q yarad r. eird n- eir , kitabdan-kitaba vüs tini yüks ld n air h r zaman xo b xtdir. T xmin n 45-50 il bundan önc dövrü m tbuatda öz yaz lar n çap etdir nd o, m hz bu cür air taleyi ya am d . Aqill r deyirl r ki, ya anan ömrün yar dan çoxu onun m tni, qalan hiss si is onun rhidir. Bu rti bölgünü air ömrün amil etm k nisb t n ç tindir. Çünki air yarad c l a ba lad ilk anlardan ömrünün m tni il qo ala r, qovu ur, da çaylar t k ça lay b co ur, güclü lal y çevrilir. Bu m qamda XX srd ya am görk mli Buryat airi v ictimai xadimi X. N. Namsarayev yada dü ür. O, “Poeziya s n ti” s rind haql olaraq yaz r: “...b zil ri el eirl r yaz rlar ki, eir yox, s rs ml m y b nz yir; bu cür airl r üçün qayda- 5 qanun v sa lam dü ünc adl ey yoxdur. Bel l ri uydurmu olduqlar caib misralar il sübut etm y çal rlar ki, ham n n dü ündüyü kimi dü ünm k onlar n ruhuna yadd r v bundan ç kinm k g r kdir. eiri h m canl , h m oynaq olan h m göz ya lar n , h m t b ssümü t c ssüm etdir n v onu bacarma a ilham olan air n q d r xo b xtdir! Bel airl r hörm t v m h bb tl hat olunma a layiqdirl r...” Müxt lif ill rd v mövzularda ortaya qoyulan “Q lbimd yurd salan xatir l r” toplusunun lyazmas n gör nd mü llifin bu u uruna sevindim. Bir d ona gör f r hl ndim ki, lin q l m ald zamandan Oruc mü llim eir -s n t m suliyy t hissi il yana m , h mi axtar da olmu dur. Bu q l m sahibinin öz yolu, öz mövqeyi, m qs di v ideal olmu dur. Onun yazd kitablarla tan idim, dövrü m tbuatda ara-s ra n z r çarpan eirl rini, publisistik yaz lar n da oxuyurdum. Bir sözl müst qillik ill rind n ba layaraq m nim mütail etdiyim yazarlar s ras nda Oruc Göyç li d vard v bu gün d var. Bununla yana m n xs n onu air olmaqdan ziyad bir xsiyy t kimi çoxdan tan m am v q lb n sevmi m. Bu da bir h qiq tdir ki, biz h mi bu v ya dig r söz s rraflar n n s rl rind n, onlar n q l min m xsus eirl rin m zmun v ideyas ndan 6 sin dolusu dan r, ancaq h min nümun l ri yaradan n xsiyy tini n d ns unuduruq, bu bar d ya öt ri söhb t aç r, ya da heç dan m r q. Ancaq bir h qiq ti n z r almal y q ki, xsiyy ti olmayan n üslubu da ola bilm z. Çünki h r hans bir s n tkar h m q l m ald s rl r, h m d xsiyy t kimi yadda lara h kk olunur. Bunun üçün d m n Oruc M di M mm drza o lunun q l min m xsus s rl rin m ziyy tl rind n söhb t açmazdan vv l onun keçdiyi h yat yoluna öt ri d olsa bir n z r salma daha m qs d müvafiq bilir m. Ona gör ki, Oruc V liyev (O.Göyç li) bir air v v t nda olaraq olduqca ke m ke li, lakin m nal v ibr tli bir h yat yolu keçmi dir. Onun h yat yoluna q sa bir s yah t: Oruc M di M mm drza o lu V liyev (O.Göyç li) Q rbi Az rbaycan razisind olan yüz göld n n n h ngi say lan Göyç gölünün k nar nda Ç mb r k rayonunun Ardan k ndind 15 yanvar 1936-c ild dünyaya göz aç b. 1942-1943-cü ill rd indiki “Erm nistan”dan az rbaycanl lar n kütl vi deportasiyas n n dal as V liyevl r ail sind n d yan keçm yib. Ail ç tinlikl d olsa Az rbaycana, G d b y rayonunun Çobank nd k ndin p nah g tirib. G nc Oruc h min k ndd orta m kt bi ba a vurduqdan sonra ali t hsil almaq üçün G nc y yollan b. Uzun müdd t G nc d s hiyy sah sind çal b. Haz rda G nc h rind ya ay r. O, 7 i l m kl yana b dii yarad c l qla da m ul olmas adi bir h v s deyil, daxili bir t l bat kimi özünü sübut etmi dir. Yuxar da qeyd olundu u kimi Oruc V liyev (O.Göyç li) bir xsiyy t olaraq oxucular n diqq tini c lb etmi airl rd n biridir. d bi m clisl rd , müxt lif m zmunlu görü l rd , h rd keçiril n lam tdar t dbirl rd oxudu u eirl ri böyük r b tl qar lan r, dinl yici v tama aç larda xo ovqat yarad r. B z n söz-söhb t zaman bu v ya dig r aird n dan anda onun n d n yaz r sual n e idirik. g r m nd n soru salar ki, Oruc Göyç li n d n yaz r? Bu suala m nim cavab m birm nal d r: Soru un ki, Oruc Göyç li n d n yazm r? O, diqq ti ç k n, oxucunu daxil n isid n lirik eirl r d yaz r, qo malar da, g rayl lar da, sevgid n, m h bb td n d yaz r, tikanl misralar il bizi traf m zda ba ver n hadis l r diqq timizi c lb edir, bizi bir-birind n duy ulu poetik nümun l ri il eld n-el s yah t d apar r, do ma Az rbaycan m z n füsunkar göz lliyini seyr d v t edir, t bii, ayd n dild q l m ald lakonik eirl ri il bizi m k adamlar il tan edir. Oruc Göyç li poeziyas na xas olan n ümd keyfiyy tl rd n biri, m n dey rdim ki, birincisi konkretlik, lakoniklik, fikrin y cam verilm sidir. Uzunçuluq, t f rrüata varmaq, fikri dolanbac yollarla ifad Oruc Göyç linin eirl rin yadd r. n 8 ümd si d budur ki, air n d n yazd n , n üçün, kim üçün yazd n çox ayd n bilir. Onun q l min m xsus h r eird n oxucu özü üçün n yis götürür, n yis öyr nir. Budur, fikrimi sevimli oxuculara yani olaraq çatd rmaqdan ötrü airin müxt lif eirl rind n götürdüyüm bir neç nümun y diqq t yetir k: Qurban olum torpa na, da na, Buz bulaql , da dumanl Göyç m. K klikli qayan , boz yov an n Zaman etdi ahl , amanl Göyç m. Xainl r qald torpa n, da n, Ç n-duman olard ahda n ba . Z man d yi di lap köhn ya , Buz bulaql , lo man haval Göyç m. (“Göyç m”) Bacarsan h r zaman s xal q eyl , M rdl r aras nda olsan yax d . Bu dünyada heç kim qalas deyil, S nm könüll ri alsan yax d . Qaba a s n dü m laz ms z yerd , Dü rs n çar si bilinm z d rd . Qalarsan dill rd bax bu s rl , Ustad n sözün g ls n yax d . (“Yax d ”) 9 T bii ki, bel nümun l ri ist nil n q d r art rmaq olar. Bu t bii bir hald r. M nc el g tirdiyim bu bir-iki nümun d Oruc Göyç linin söz nec ehtiyatla, q na tl yana d bar d çox ey dem kdir. Bir d bel bir müdrik k lam var: “D rya suyunun tam n bilm kd n ötrü bir damc da kifay t ed r”. Oruc Göyç li s ssiz-küysüz airdir des m y qin ki, yan lmaram. Zahir n olduqca sakit, dinm z- söyl m z t siri ba layan Oruc Göyç linin daxilind bir qaynar al m var. Bu keyfiyy t onun eirl rinin ks riyy tind özünü biruz verm kd dir. B li, air Oruc Göyç li n q d r t mkinli, dinm z- dan mazd rsa, daxil n bir o q d r qaynard r, h rar tlidir. Nümun kimi g tiril n eirl rd n d diqq tli oxucu bel h qiq ti inkar etm z ki, h min parçalarda zahiri pafos, d bd b , dö ün döym k yox d r c sind dir. T bii ki, h r ey insan n daxilind n g lir, q lbin yan s ndan x b r verir. El h qiqi, ham ya yax n olan poeziya da budur. sil a iq heç bir zaman sevdiyi nigar n ayaqlar na dü mür, o öz m h bb tini i i v m li il sübuta yetirir. V t ni, onun h r qar torpa n , gülünü, çiç yini, mill tini sevm k d el dir. Budur el bu m qamda istedadl türk airi V li Orxan Qan q n c mi üç misral q eirini yada salma g r kli hesab edir m. eir “V t n üçün” adlan r. airin isti n f si ür kl r od sal r. 10 Bu mill t üçün n l r etm dik Kimimiz öldük, Kimimiz nitq söyl dik! Göründüyü kimi böyük bir hekay ti xat rladan fikri air üçc misrada vermi dir, özü d nec varsa. B li, yurd üçün, v t nd n ötrü nitq söyl m k yox, sin c rmaq yox, ehtiyac duyularsa ölm yi bacarmaq laz d r. M n xs n bir oxucu kimi Oruc Göyç li poeziyas nda bu fikrin q rm z x tt kimi keçdiyini mü ahid edir m. Özü d torpa a, insan taleyin h sr olunan eirl rd Oruc Göyç li s mimiyy ti, övlad m h bb ti o q d r t bii, o q d r yerli- yerind deyilir ki, h min misralar oxuduqda insan ist r-ist m z air amal na inan r, h min hissi özün amil edib ya ay r. T svir obyektin ayd n bax , konkret bir t svird oxucunun varl na t sir etm k, bununla da onu m lumatland rmaq m har ti Oruc Göyç li poeziyas n n sas xüsusiyy tl rind n öncülü kimi diqq ti c lb etm kd dir. O h m d bir air- v t nda olaraq traf nda ba ver n hadis l r bigan qala bilmir. Oruc Göyç li n d n yaz rsa yazs n onun müq dd s bir mövzusu var: do ma yurd, eir-s n t m sk ni, barl -b hr li göz l Az rbaycan! air bu yurdun göz llikl rind n namuslu, qeyr tli, z hm tke 11 insanlar ndan yazmaqla doymur v bunu öz v t nda l q, övladl q borcu bilir. airin Az rbaycan n ayr -ayr h r v rayonlar na, orada ya ayan insanlara h sr etdiyi poetik nümu-n l rind sanki biz Odlar yurdu Az rbaycan seyr ç x r, onun bol z mil rini, qu qonmaz da lar n , n hay tsiz düz n- likl rini, fal yaylaqlar n yay n q zmar günl rind di göyn d n bulaqlar n , ba n , ba at n görürük. air yaz r: V t nin torpa , da da l ldi, Aya da l ldi, ba da l ldi. Dünya tarixind ya da l ldi, Narahat ür kt k döyünüb Bak . G rib dü m nl r sin sini d , Ucald b al m gur s sini d , D rib neft qoxulu n f sini d , H mi vüqarl görünüb Bak . (“Bak ”) S nd n uzaq dü s m, dözm z ür yim. S ns n q lbimd ki arzum, dil yim, Ömrüm, ümidim, xö g l c yim, Ay m nim Murovlu, Qo qarl G nc m. (“G nc m”) X zin dir s nin h r bir qar n, Dahil r yurdudu h r qayan, h r da n, 12 Çox b lalar görüb dünyada ba n, S n igidl r diyar san Da k s n. Çiç kl rin x st üçün d rmand , Ç n almas n yol-izini amand ! Qayalar n bir g rilmi kamand , Duy ular n axar san Da k s n. (“Da k s n”) Qar mda olan eir toplusunu diqq tl n z rd n keçirdikd Oruc Göyç li varl n n bir s hif si il d yax ndan tan oldum v onun tutdu u bir düzgün yoldan qürur hissi keçirdim. Bel ki, o h r g ldi- ged n , yoldan öt n eir ithaf etmir. Onun eir ithaf etdiyi insanlar s n t adamlar c miyy t t r find n q bul edilib sevil n insanlard r. Odur ki, Oruc Göyç linin h min xsiyy tl r haqq nda yazd eirl ri geni oxucu kütl si aras nda r b tl qar lan r, raz l q hissi do urur. Oruc Göyç li yarad c l n diqq tl n z rd n keçirdikd bel bir h qiq tin d ahidi olduq ki, ma- raq dair si geni olan air trafda ba ver n hadis l r bigan qalm r, d rhal h min hadis v fakta öz müna- sib tini bildirir. Erm ni c lladlar n n fitn -f sad n tic sind bo- ald lm , viran qoyulmu Qaraba torpaqlar , yurd h sr ti il qovrulan insanlar n v ziyy t, durumu qey- 13 r tli v t n o ullar s ras nda Oruc Göyç linin d varl n sars tm d . Ay rmaq olarm könülü candan, Dü ünm k d olmaz bunu birc an. Bir çöp skilm sin Az rbaycandan, Qan mla co aram bil, Qaraba m, Gün o gün olsun ki, gül Qaraba m. Qoynunda yasay b Vaqif, Nat van, Vaxt g l r dü m n verm r m aman. Bir d Qaraba anmaz hec zaman, Qan mla co aram bil, Qaraba m, Gün o gun olsun ki, gül Qaraba m. (“Qaraba m”) H min misralar xalq q hr manl a ça r d r, öz günün inamd r, h m d t sirli bir m qamd r. Oruc Göyç li h m d t bi t airidir. Ist r t bi t lirikas , ist r m h bb t v ist rs d v t np rv rlik Oruc Göyç li yarad c l n n sas qay sini t kil edir. T bi tin bilavasit t sviri, onun ayr -ayr hadis v xüsusiyy tl rini poeziya dili il t svir v t r nnüm etm k s n tin özünd n d q dimdir. Lo man t bi tin qoynunda göz açan, onun a u- unda ya ay b-yaradan insan n ünsiyy t ba lad n yax n sirda , dostu m hz t bi tin özüdür. B z n insan t bi td n qaçd zaman yen d onun özün s nma a “m cbur” olmu dur. Ümumi 14 götürdükd is Az rbaycan t bi tin , yurdun günd n- gün inki af ed n h r v k ndl rin ümumi m nz r si air q lbini riqq t g tirm y bilm z. Yasamal da d r ömrün sirda , Aya ndan keçir Kür yava - yava , Düzl rin m hsuldar, el - oban qarda , H r öt n mehmand s n mkirim. Söz yoxdur ba ç n n etibar na, Çat r a r günd elin kar na. Baxd qca çöll r b h r-bar na, Hissl r qanadland s n mkirim. (“ mkirim”) Göründüyü kimi bu poetik parçalarda air bir t r fd n obalar özün m xsus kild ümumil di- r r r k V t n m vhumuna yax nla d r r, onun simvolu kimi t qdim edir, dig r t r fd n d bütün t svirl rd üslubi müst vilik axtar r. Art q ömrünün 79-cu bahar nda add mlayan el airi Oruc Göyç li yaz n n bir yerind dediyim kimi, s n tinin kamillik dövrünü ya amaqdad r. H m d bu kamillik ya n verdiyi imkanlardan daha çox, s n t yollar ndak arams z axtar lar n m ntiqi n tic si kimi anla lmal d r. Biz airin yarad c l nda mü ahid etdiyimiz bu keyfiyy tin, onun çoxc h tli s n tinin növb ti 15 m rh l si kimi görür v bu u urlu inki af n g l c k m rh l l rind ona böyük v davaml u urlar arzulay r q. Mürs l r vanl , yaz ç publisist, M. Qorki ad na mükafat laureat . 16 Rasim slam o lu Musayev (1960-2015) Polis general mayoru Rasim slam o lu Musayev 1960-c ild Q rbi Az rbaycan n Göyç mahal n n Kiçik M zr k ndind anadan olub. G nc h r Ba Polis dar sinin r isi v zif sind i l mi dir. Az rbaycan Respublikas Daxili l r Nazirliyind Daxili T dqiqatlar öb sinin r isi idi. 2015-ci ilin sentyabr ay nda q fl t n v fat edib. Bak h rind F xri xiyabanda d fn olunub. 17 QANUN KE Y ND DAYANAN NSAN G nc h r Ba Polis Idar sinin r isi general-mayor Rasim Musayev Qanun ke iyind ali rütb d , Düzgün yol göst rir xalqa, mill t , O, çox d qiq bax r h r ikay t , Dahi q lbli insan, bu m rd r hb r. Tap r q veribdi bütün polis , Günahkar tutanda onu döym s n, Can qurban ed rs n, dey rs n hs n, Ke ikd m tindi bu m rd r hb r. G nc lil r bilir onun q lbini, Kimn n dan anda onun t bini, Xaliq özü verib pak qism tini, Qanun h kimidi bu m rd r hb r. öhr t d yara r, an da ya a r, Ona böyük bu ad-san da yara r, Qurban eyl y s n, can da yara r, Rütb d t mkindi bu m rd r hb r. Qanunçuluqda möhk m yeri var, nsanp rv rlikd görk m yeri var, Ona heç vaxt olmaz bu gen dünya dar, Çox alic nabd bu m rd r hb r. 18 N göz l söz yazsan layiqdi ona, Ona süd veribdi özü m rd ana, B x eyl yib Xudam bax bu cahana, Rütb d m tindi bu m rd r hb r. Oruc h s t ç kir öhr t , ada, Varm bel insan, bax bu dünyada, R hmlidi h r bir qohuma, yada, Bel dahiyan bu m rd r hb r. G nc h ri, 9 yanvar 2012-ci il. 19 S ZL GÖRÜ ND G nc h r Ba Polis Idar sinin r isi general-mayor Rasim Musayev Sizl görü nd m nim zizim, C nn ti rizvan dönür bahar m. Dönüb laç n olur könlümün qu u, Gül aç r q lbimd bar m, nübar m. Göz l insan q lbi m ni dindirir, Q m k d r at ndan düz endirir. irin sözün m ni f r hl ndirir, Ç m nzara dönür saf arzular m. Ç kir m ad n dü nd dara, S s-s dan ucald r m ni da lara, S s-küyüm yay l r haradan-hara, Da l r ba mdan q mim, q h rim. Sevinc k oluram h r bir sözünd , Nura boyan ram xalq n gözünd , Könlüm qanad çal r Haqq n izind , M nim arxam, yiy m, ba m-bahar m. Oruc arzulay r özün döy s n, Laz ml söz varsa özün dey s n, Kim laz m bils n s n gönd r s n, Ey m nim ümid yerim, ey m nim Tanr m. 20 Yunis Q hr man o lu Rzayev (1924- 1985) Bütün göyç lil r üçün do ma, ziz v müq dd s olan bir ad - Yunis Q hr man o lu Rzayev. Göyç adl ulu V t nin ba r ndan do ulmu Yunis Q hr man o lu dünyan n hans ölk sind ya amas ndan as l olmayaraq h r bir az rbaycanl üçün ist kli bir mill t o lu olmu dur. Göyç torpa n n i qaya obas nda dünyaya göz açan Yunis Rzayev bütöv Az rbaycan m z n f xr etdiyi d yan tli bir dövl t xadimi s viyy sin yüks lmi dir. Tomrisl rin, mir Teymurlar n, 21 X tail rin, Nadir ahlar n ayaq izl rini öz qranit sin sin yazan Göyç mizin yeti dirdiyi nadir xsiyy tl rd n m hs biri d Yunis Q hr man o ludur. Q dim türk-o uz yurdu olan indiki Erm nistanda r hb r v zif l rd i l diyi dövrl rd gözü götürm y n b dxahlar m z n qeyr tli, c sar tli, yilm y n, yenilm y n, ba n ahda kimi daimi uca tutan o lu Yunis Rzayev olmu dur. M hs Yunis Rzayev! Mübali siz dem k olar ki, Erm nistan n yüks k kürsül rd yl n kadrlar n n fövqün yüks l n v onlar n özünü d kölg d qoyan, s si-sora Moskvadan v daha haralardan g l n böyük m ns b sahibi... Bel bir uca m ns bl b dxahlar m z n rahatl n pozan, bütün Erm nistan l rz y salan v böhtanç erm nil rin ona qar t kil olunmu mitinqin d h miyy t verm y n Q hr man atan n Q hr man o lu Yunis Rzayev! Download 0.92 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling