Talim V vazirligi berdaq nomidagi qoraqlapoq davlat universiteti

Kúndelikli (házirgi waqıttaǵı) maqsetler

Islep shıǵarıw bólimleri.	• Kárxana ónimleriniń quramın-da «x» atlı jańa ónimdi islep shı-ǵarıwdı jolǵa qoyıw;
Texnologiya bólimi.	• «x» ónimin islep shıǵarıw boyın-sha jańa texnologiyanı engiziwdi juwmaqlaw;
Izertlew (konstruktorlıq) bólimi.	• «x» KVT quwatlılıǵına iye bolǵan ónim modelin islep shıǵarıw;
Miynet bólimi.	• «A» ónim túriniń bir jumıs-shıǵa tuwra keletuǵın islep islep shıǵarıwdı «x» danaǵa kóbeyttiriw;
Marketing, satıw bólimi.	• Ónim satıw kólemin «A» swmǵa kóbeyttiriw;
Finans bólimi.	• Paydanı «x» swmǵa kóbeytiw; • Qarızdarlıqtı «x» swmǵa shekem kemeyttiriw; • Akciyadan alınǵan dáramattı «x» swmǵa kóbeyttiriw;
Social bólim.	• Jergilikli hákimiyatqa «n» swmlıq qarjı ajıratıw.
Ekologiya bólimi.	Atmosferaǵa shıǵarıp taslanatuǵın shıǵındılardı «x» m3 qa kemeyt­tiriw.

Maqsetlerdi belgilewge kúndelikli (házirgi waqıttaǵı) maqsetler kóz qarasınan qatnas, yaǵnıy Hárbir bólim maqsetleri, olardı orınlaw múddetleri, anıq orınlawshılar, anıq maqsetli ilajlar, resurslar negizleri, belgilengen ilajlar orınlanıwınıń tiykarlap ber­iliwi barlıq buwınlar hám dárejelerde basqarıw isenimliligin asırıw ushın kepillik beredi, pútkil basqarıw apparatı háreketleriniń puxta bolıwın belgileydi.

Keleshektegi (perspektiv) maqsetler degende bes jıllıq yaki onnan kóbirek dáwir dawamında ámelge asırılatuǵın maqsetler túsiniledi.

Úzliksiz maqsetler degende hár kúni qabıl etiletuǵın hám ámelge asırılatuǵın ádettegi maqsetler túsiniledi. Mısalı, miynet ónimdarlıǵın arttırıw, intizamdı bekkemlew, ónimniń ózine túser báxasın páseyttiriw, ónim sapasın asırıw sıyaqlılar turaqlı, kúnde­likli talap etiletuǵın maqsetler bolıp tabıladı.

Pursatlı maqsetler degende qanday bir mashqalanı sheshiw zárúrligi tuwılǵan jaǵdaylarda payda bolatuǵın maqsetler túsinil­edi. Mısalı, kárxananı qayta úskenelew, úskenlerdi jańalaw, islep shıǵarıwdıń qánigelesiwin ózgerttiriw bazıda islep shıǵarıwdıń ekonomikalıq zárúriyatına qarap payda boladı.

Basqarıw processinde bir mártelik maqsetlerge de zárúr­lik tuwılıwı múmkin. Bunday maqsetler, ádette, kárxana ushın kútilmegen, tosattan payda bolǵan mashqalanı sheshiw ushın ortaǵa qoyıladı. Bul maqset, mısalı, tabiyǵıy apat júz bergen jaǵdayda usı apattı saplastırıw ushın zárúr qarjını ajıratıw kórinisinde bolıwı múmkin.

Basqarıwǵa maqsetli qatnas wákilleri barlıq maqsetlerdi tó­mendegi tórt toparǵa bóledi:

• ápiwayı, ádetiy maqsetler;

• mashqalalı maqsetler;

• innovaciyalıq maqsetler.

• xızmetkerler mamanlıǵın, tájiriybesin asırıw boyınsha maq-setler.

Birinshi topardaǵı maqsetler hár kúni qabıl etiletuǵın hám ámelge asırılatuǵın ádettegi maqsetler bolıp, olardıń orınlanıwın támiyinlew tiyisli buwındaǵı

basshınıń juwapkershiligine kiredi.

Mısalı, marketing bóliminiń baslıǵı aldına tómendegi maqset qoyılǵan bolıwı múmkin:

«Aydıń aqırına shekem usı jıldıń sońǵı shereginde satılǵan tovarlardı analizlew hám tiyisli juwmaq shıǵarıw». Bul ádettegi maqset bolıp esaplanadı.

Ekinshi topardaǵı maqsetler ádettegi maqsetlerden ózgeshelikke iye. Bul maqsetler kárxanaǵa hám ayırım xızmetkerge qıyınshılıqlar tuwdıradı. Mısalı, ónimge bolǵan talaptıń tosattan keskin páseyiwi hám satıw kóleminiń kemeyiwi, tábiyǵıy ráwishte kárxananıń aldınnan alatuǵın paydasına keri tásir kórsetedi. Sonday bir sharay­atta kárxana basshısı aldında sharayattı ózgerttiriw, satıw kólemin, aytayıq, eki ay ishinde keskin arttırıwday quramalı másele turadı.

Bul maqset mashqalalı maqset bolıp tabıladı. Sebebi satıw kólemin qısqa múddet (2 ay) ishinde keskin arttırıw:

• ónimge bolǵan talaptıń keskin páseyiw sebeplerin anıqlawdı;

• kóp faktorlı analizdi ámelge asırıwdı;

• eń maqul qararlar qabıl etiwdi talap etedi.

Buǵan bas qatırıw, aqıldı isletiw kerek boladı.

Innovaciyalıq maqsetler — bul jańa ónimdi islep shıǵarıw, jańa texnologiyanı engiziw boyınsha qoyılatuǵın maqsetler bolıp tabıladı. Mısalı, izertlew bólimi xızmetkerleriniń maqseti tómendegishe bolıwı múmkin: «1 iyulǵa shekem eksport ushın mólsherlengen úsh túrdegi jańa ónimdi sınawdan ótkiziwdi támiyinlew».

Maqset qansha dárejede quramalı bolsa, sonsha dárejede ol basqarıwshı ushın mashqalalı yaki innovaciyalıq bolıwı múm­kin. Biraq, bir maqsettiń ózi birew ushın ápiwayı, basqa ushın mashqalalı, hátte innovaciyalıq bolıwı múmkin. Birinshi gezekte basshı usı maqsetti sheshiw usılların jaqsı biledi, yaǵnıy bunıń ushın onıń bilimi, mamanlıǵı jeterli bolıp, onı hesh qanday qıynalmay sheshedi. Basqa basshı bolsa ol maqsetti ózi ushın qıyın hám mashqalalı sıpatında qabıl etedi.

Mısalı, marketing bólimi xızmetkeri ushın «kvartalda satılatuǵın tovarlardıń analizin islew» ápiwayı bir is bolsa, satıw bólimindegi xızmetker ushın bul jumıs mashqala boladı.