Ta’lim va taraqqiyot

 Namangan davlat pedagogika instituti “Ta’lim va taraqqiyot” ilmiy-uslubiy jurnali
2023-yil 4-son. ISSN: 2992-9008. UDK: 37
 
139 
sahifalarida ishlangan‖, – deydi u. Nuri Pinarning so‗zlariga ko‗ra, XI asrda 
Yaponiyada abruga o‗xshash san‘at turi bo‗lgan, biroq unda bo‗yoq emas, balki turli 
rangdagi siyohlar qo‗llangan. Ebruda ishlatiladigan suvga bo‗yoqlar cho‗kib 
ketmasligi uchun geveya deb ataluvchi daraxtdan olingan ekstrakt aralashtiriladi. 
Bo‗yoqlarga ega buqa safrosi qo‗shiladi. Rassom ingichka cho‗tkalar yordamida 
bo‗yoqlarni suv yuzasiga tomizadi va temir uchli asbob yoki uzun taroq bilan 
shakllar yasaydi. Shimuvchan xususiyatga ega qog‗ozni suv yuzasiga qo‗ygach, 
suvdagi shakllar qog‗ozga o‗tadi. Ebruda qog‗ozdan tashqari yog‗och, mato va hatto 
shisha ham ishlatilishi mumkin. Lekin ebru asosan qog‗ozda aks ettiriladi.
Ebru - bu bir qadamda badiiy nashrni yaratish uchun maxsus grafik 
texnikasi bo‗lib, u suv yuzasidan qog‗ozda yagona va noyob tasvirni chiqaradi. 
Klassik ebru rasm va bosma naqsh elementlarini birlashtiradi. Har bir ebru nashri 
noyob va takrorlanmaydi. Suvda yaratilgan tasvir qog‗oz, mato, yog‗och, shisha va 
keramikaga o‗tkazilishi mumkin. Suv bo‗yoqlari bezaklari dizaynerlar tomonidan 
interyer, kiyim-kechak va aksessuarlarni bezash uchun ham ishlatiladi.
Qadimgi yunon olimi va faylasufi Arastu: ―Rasm chizish amaliyoti bolaning har 
tomonlama rivojlanishiga hissa qo‗shadi‖, degan bo‗lsa, chex gumanist o‗qituvchisi 
Ya.A.Komenskiy shunday degan edi: ―Bolalar har doim biror narsa qilishga tayyor. 
Bu juda foydali va shuning uchun nafaqat bunga aralashmaslik kerak, balki ular 
har doim qiladigan narsaga ega bo‗lishini ta‘minlash uchun choralar ko‗rish kerak. 
Ijodkorlik T.S. Komarovaning ta‘kidlashicha, badiiy faoliyat bolalar hayotiga 
quvonch keltiradi, chunki bola boy yorqin ranglar, naqshlar, tasvirlar bilan aloqa 
qiladi. 
O‗quvchi ijodiyotini o‗rgangan olimlar insonning ijodiy salohiyatini 
rivojlantirishni erta bolalikdan boshlab amalga oshirish kerakligini, natija ijobiy 
bo‗lishi uchun bolani qiziqtirish zarurligini ta‘kidladilar. Barcha bolalar chizishni 
yaxshi ko‗radilar. Ko‗pincha, vizual faoliyatda bilim va texnik ko‗nikmalarning 
yetishmasligi tufayli bola ijodga qiziqishni yo‗qotadi. O‗quvchilar bilan ishlash 
tajribasidan, rasm chizishda badiiy va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish bo‗yicha 
shuni aytishimiz mumkinki, zamonaviy bolalar uchun vizual materiallar va 
texnikaning standart to‗plamlari yetarli emas, chunki yangi avlodning aqliy 
rivojlanish darajasi va salohiyati ancha yuqoridir. Kuzatishlar jarayonida maktab 
o‗quvchilarining vizual faoliyati bo‗yicha xulosa qilish mumkinki, ijodga qiziqish va 
motivatsiyaning pasayishi bir necha sabablarga ega: 
1. O‗quvchilarda rasm chizishda zarur bilim, ko‗nikma va texnik ko‗nikmalar 
yetishmaydi; 
2. Rasmning tasviri va dizaynidagi naqsh va bir xillik;
3. Atrofdagi dunyo haqidagi bilimlarning yetishmasligi. 

---