Таълим вазирлиги автоматиканинг техник воситалари


Автоматик хисоблаш ускуналари


Download 5.01 Kb.
Pdf ko'rish
bet45/68
Sana31.01.2024
Hajmi5.01 Kb.
#1819521
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   68
Bog'liq
датчиклар111

 
5.5. Автоматик хисоблаш ускуналари 
 
Ћозирги кунда электромеханик ва электрон ћисоблаш ќурилмалари ишлаб 
чикариш жараёнларида кенг ќўлланилмоќда. Улар асосан 2та синфга бўлинади: 
аналогли ва раќамли. 
Аналогли хисоблаш ќурилмаларида математик катталиклар физик аналоглар 
билан ћосил ќилинади (кучланиш орќали). 
Раќамли ускуналарда математик катталиклар раќамли формада намоён 
этилади. Раќамли ускуналар тузилиши жихатидан мураккаб ва кам ћисоблаш 
хатоликка эга. Автоматикада асосан аналогли ћисоблаш ускуналари 
ќўлланилади, яъни кириш ва чиќиш сигналидаги математик боѓланишни ћосил 
ќилади. Бу ћолатда ћисоблаш ускуналари (ЋУ) топшириш элементлари (ТО) 
функциясини бажаради ва у таќќослаш органига (ТО) ќўшилади. (5.7-расм) 
5.7-расм. Топшириш функцияси вазифасини бажарувчи хисоблаш 
ускунасининг схемаси 
Бу схема асосида программали бошќариш тизимлари ишлайди. Бошќа 
ћолатларда ћисоблаш ќурилмалари (ЋУ) таќќослаш органи (ТО) функцияла-
рини бажаради.(5.8-расм). 
Бу схемада ЋУ ћар доим ћисоблаш жараёнини бошќариб боради ва 
ростлагич (Р) бошќариш обьектига (БО) ростлаш таъсирини ўтказади. 


5.8-расм. Таккослаш функцияси вазифасини бажарувчи хисоблаш ускунасининг 
схемаси 
Ћисоблаш ускуналари тескари алокада, яъни кооректировка звеносида хам 
ишлайди (5.9-расм). 
5.9.-расм. Тескари алока фуекциясини бажарувчи хисоблаш ускунасининг 
схемаси. 
Асосий хисоблаш ускуналари ќуйидагилар хисобланади: 
-ќўшиш ва айириш ускуналари, 
-кўпайтириш ва бўлиш ускуналари. 
Бу ускуналарда асосий ќисм ћал ќилувчи кучайтиргич ћисобланади.5.10-
расмда ћал ќилувчи кучайтиргичларнинг схемалари келтирилган. 
5.10. –расм. Кириш сигналини интегралловчи (а) ва дифференциалловчи (б)
кучвйтиргич схемалари 
Кучайтириш каскади схемада уч бурчак шаклида белгиланади ва кириш 
сигнали х резистор R ёки конденцатор С орќали узатилади, манфий тескари 
алоќа чиќиш сигналидан кириш сигналига R ёки С орќали узатилади. Масалан, 
кўпайтириш ёки бўлиш режими: (5.10,б-расм) 


Кириш сигнали бу ерда кучланиш формасида (Vкир) берилади ва 
ћисоблаш натижаси ћам кучланиш формасида олинади.(Vчиќ): R1 ва Rо 
резисторлар орќали деярли бир хил ток ўтади:I
R
=I
Rо 
чунки кучайтиргичнинг 
кириш сигнали I
c
=0.
0
1
R
U
U
R
U
U
I
кир
с
с
кир




(5.8) 
Бу ерда:
c
 -кучайтиргичнинг кириш кучланиши: 
к
U
U
чик
с

, к-кучайтиргичнинг кучайтириш коэффициент: 
Умуман 
чик
U
. 100 В ошмайди,кучайтириш коэффициенти эса бир неча 10000 
дан яъни 
кир
xbr
U
R
R
U
*
1
0


(5.9 
R
0
>R
1
-купайтири 
R
0
1
-булиш 
R
0
ва R
1
лар танлаш оркали булиш оркали хам бажарилади. 

Download 5.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling