Таълим вазирлиги низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети

 
 
Бошланғич мактабда эстетик машғулотларни интерактив цикли. 
Жамиятимизнинг барча фаолият соҳаларида туб қайта ўзгаришлар бўлаѐтган 
бир шароитда ўсиб келаетган ѐш авлодни тарбиялаш ва ривожлантириш муҳим 
аҳамият касб этмоқда. Жамиятни ривожлантиришнинг ўтиш босқичидаги вазият 
инсонни мавжудлигини, мазмунини англаш жараѐнларини, таълим тизимини 
инсонпарварлаштириш заруриятини келтириб чиқармоқда. Бу босқичда 
Республикамиздаги мактаб ўқувчиларини эстетик таълим тарбиясининг қадр-
қиммати ўсиб бормоқда. Айнан саноат воситасида инсониятнинг маънавий 
тажрибаси авлоддан-авлодга ўтказиш асосан амалга оширилади. Бу эса авлодлар 
аро алоқани қайта тиклашга ѐрдам беради. Шу нарса ҳам мухимки санъат «химоя 
қилувчи, камар» ролида ҳам намоѐн бўладики, бу роль эса болани зўравонлик ва 
шавқатсизлик ғоялар таъсиридан асрайди. Санъат ўқувчиларга чор атрофимиздаги 
дунѐни тўла-тўкис қиефасини тасаввур этишга ѐрдам беради, турли ҳил ҳаѐтий 
вазиятларда тўғри қарор қабул қилишни осонлаштиради. 
Кейинги вақтларда ўқувчилар орасида санъат бўйича маданиятни бир қисми 
сифатида, мусиқани ўрганиш, мусиқали фолклѐр, халқ амалий санъатини ўрганиш 
бўйича интеграллашган машғулотлар кенг расм бўлиши қонуний тус олди. 
Интеграллашган эстетик шакл бошланғич звенода, санъат предметларини 
интегратциялаши, ўқувчиларни санъат предметларни ўқитишнинг муқобил 
тизими, эканлигини таъкидлаш имконини беради. 
Интеграллашган курс қуйидаги предметларни адабий ўқув, тасвирий санъат ва 
мусиқани қамраб олиб, улар учун умумий мақсадларга эга дидактикани 
тамойилларига эга бўлиб, тўсқинлик қилмайди, санъатнинг турли шакллари ўзига 
хос хусусиятларини хисобга олади, сақлаб қолади, ўқувчиларни ўзига хос ѐш ва 
индивидуал хусусиятларини этиборга олади, атрофдаги оламни гўзалликларини 
тўлақонли қабул қилишда болалар томонидан борлиқни англашда ўз изини 
қолдиради.
Ушинискийнинг сўзларига қараганда болалар ранглар билан шакллар билан 
тимсоллар билан тафаккур қиладилар, бошқача фикрлашга мажбур қиладиган, 
тарбиячи беҳуда ҳаракат қилади дейди. 

---

69 
Интеграллашган эстетик курс Тошкент шахридаги 24-мактаб лаборатория 
баьзасида синовдан ўтказилган. Мазкур интеграллашган курсни умумтаълим 
мактаблардаги 1-4 синф ўқувчилари учун тематик режалаштириш хафтасига 1 
соатдан иборат қилиб, ўқув йилига тузилади. Жадвал эстетик курсни 
режалаштиришнинг аниқ тасаввурини беради (Адабий ўқиш, тасвирий санъат, 
мусиқа). 1-синфда (1,4 тизим бўйича) ва 3-синфда (1-3 тизим бўйича). 
Бу курсда ўзак предмет бўлиб, бадиий ўқиш, мусиқа билан тасвирий санъат 
ўзаро бир-бирини тўлдирадиган дарснинг ўқув материали ҳисобланади. 3 та ягона 
дидактик мақсадни таълимий ривожлантирувчи ва тарбияловчи мақсадларни 
амалга оширишни кучайтиришда бадиий ўқишнинг тасвирий санъат ва мусиқа 
билан уйғунланган ўқув материали катта аҳамиятга эга. 
Эстетик курсга шоирларнинг ўқувчилар, рассом, композиторларнинг ўз 
мазмунига кўра бир-бирига яқин ва мантиқий ўзаро боғланган таниқли 
христоматик асарлари киритилган. Лекин бунга бошланғич синф ўқувчиларининг 
ѐш хусусиятларини ҳисобга олувчи дастурдан ташқари асарлари киритилганки, 
булар болаларни билиш фаолиятини кузатишга ва билимларини кенгайтиришга 
имкон беради. Бундан ташқари бадиий асарлар, матнларни табиатга боғлиқ ҳолда 
мавсумни ўзгаришларини ҳисобга олган холда танлаб олинади. 
Бу ўқувчиларга атрофни ўраб турувчи борлиқ тўғрисидаги кузатиш ва 
тасаввурларни ўрганилаетган адабиѐтларни борлиқ тўғрисидаги тасаввурлар 
билан жонли жонли ва самарали тақсимлашга ѐрдам беради. Шунингдек 
булар қўшимча иллюстратив материал сифатида ҳизмат қилади.