Ta’limda axborot texnologiyalari” mutaxasissligi Ahmedov Abdulaziz Mashrabovich

3.2-§. Delphi dasturlash tilida yaratilgan klasterizatsiya dasturiy ta’minoti Klasterizatsiya masalasi asosida yaratilgan bu dasturimiz obektlarning belgilari asosida klasterizatsiyalash amalga oshiradi.
Dasturni bilan ishlash jarayonini ko‘rib chiqamiz. Buning uchun Klaster1.exe ni yuklaymiz va quyidagi dastur oynasi hosil bo‘ladi(3.1-rasm).

3.6-rasm. Dasturning bosh menyusi.

Bu dasturimiz ham menyu bandlaridan tashkil topgan:

-Fayl;
-Ma‘lumotlar;
-Klasterizatsiya;
-Yordam.
Har bir menyu bir necha bandlardan tashkil topgan.
Dasturning ma‘lumotlar menyusi ikkita banddan tashkil topgan.
-avtomatik;
-mutaxasis.
Bizlar avtomatik bandini tanlaymiz. Shundan so‘ng bizlardan belgilar
fazosi o‘lchami va obektlar soni kiritishni suraydi(3.7-rasm).

3.7-rasm.Belgi va obektlar sonini kiritish qismi.
O‘lchamlarni kiritganimizdan so‘ng quyidagi jadval hosil bo‘ladi. (3.8-rasm).



3.8-rasm.Tasodifiy sonlar bilan to‘ldirilgan jadval.

Keyin klasterizatsiya menyusidan masofa yoki k-o‘rtacha yaqin bandlarini tanlaymiz.Shundan so‘ng tahminiy sinflar sonini kiritish oynasi faollashadi.

Sinf o‘lchamini kiritganimizdan so‘ng dastur obektlarning belgilari asosida sinflarga ajratib beradi(3.9, 3.10, 3.11-rasmlar).



3.9-rasm. 1-sinfga tegishli ob‘ektlar.



3.10-rasm. 2-sinfga tegishli ob‘ektlar.



3.11-rasm. 3-sinfga tegishli ob‘ektlar.

Berilgan natijalarni chop etmoqchi bo‘lsak fayl menyusidan chop etish banddini tanlaymiz (3.12-rasm).

3.12-rasm.Chop etish banddi.

Dasturning menyulari orqali mutaxasis tomonidan berilgan ob‘ektlar belgilarini kiritish, saqlash, chiqish va hakazo bandlardan tashkil topgan.

Ushbu Delphi tilida yaratilgan dasturiy ta‘minot klaterizatsiya masalasi k-means algoritmi asosida ishlaydi. Bunda asosan ta‘lim sohasining ixtiyoriy yo‘nalishlarida ma‘lumotlarni kerakli jihatdari asosida sinflarga ajratib beradi. Shu bilan birga ma‘lumotlarni tahlil etish jarayonlarida qo‘llash mumkin.