Ta'limi vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi asqar n ig ‘m atov

10 ‘zbekiston Respublikasida atrof tabiiy muhit m uhofazasi va tabiiy resurslardan 
foyd alan ish n in g h olati t o ‘g ‘risida M illiy m a ’ruza. • 
I'.: C hinar E N K , 2006.

---

Nazariy qism. Ekoturizm  — m ustaqil fan sohasi
5 5
tjamrab olgan q o ‘riqxonalardan biri (C hotqol to g £- o ‘rm on) biosfera 
davlat m aqom ini olgan. Tabiatni m uhofaza qilish davlat q o ‘mitasi 
tasarrufida — C hotqol tog‘- o ‘rm on biosfera q o ‘riqxonasi (Toshkent 
viloyatida), H isor to g ‘-archa q o ‘riqxonasi (Qashqadaryo viloyatida), 
Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi huzuridagi 0 ‘rm on x o ‘jaligi bosh 
boshqarmasi tasarrufida Zom in tog‘-archa (Jizzax viloyatida), Baday- 
to ‘qay tekislik-to'qay (Q oraqalpog'iston Respublikasida), Qizilqum
qum li-to 'q ay (Buxoro va X orazm viloyatlarida), Zarafshon tekislik- 
t o ‘qay (S a m a rq a n d v ilo y a tid a ), N u ro ta to g ‘-y o n g ‘oq (Jizzax
v ilo y a tid a ) , S u rx o n t o g ‘- o ‘rm o n ( S u rx o n d a r y o v ilo y a tid a )
qo'riqxonalari ham da G eologiya va m ineral resurslar davlat q o ‘m ita- 
si tasarrufida — K itob geologik q o ‘riqxonasi faoliyat yuritm oqda.
0 ‘simlik dunyosi, tirik organizmlar qatoridan joy olgan tarzda, 
ekologik tizim larda o ‘z o ‘rniga va ahamiyatiga ega. M a’lumotlarga 
ko‘ra keyingi 200 yil m obaynida o ‘simlik dunyosi roppa-rosa ikki 
barobarga qisqargan. Y er kurrasida uchraydigan 600 ming turdan ortiq 
yow oyi o'sim lik turlaridan 0 ‘zbekistonda b o r-y o ‘g ‘i 4 ming turi 
uchraydi, xolos. « 0 ‘zbekiston Respublikasining Qizil kitobi»dan olingan 
m a’lumotlarga ko‘ra keyingi 14-yil ichida 138 tur yow oyi o ‘simliklar 
noyob va yo‘qolib ketish xavfi ostidagi turlar qatoridan joy oldi. 1984- 
yilda ularning soni 163 ta b o ‘lsa, 1998-yilga kelib 301 tagacha ko‘paydi.
Hayvonot dunyosi o'sim lik dunyosidan farqli ravishda ekologik ti­
zimlarda aynan ularning turi va sonining ko'pligi, ya’ni biologik xilma- 
xilligi bilan ajralib turadi. 0 ‘zbekiston faunasining turlari ko‘p b o ‘lib, 
sutemizuvchilarning 97 turi, sudralib yumvchilarning 57 turi, qushlaming 
410 turi mavjud. 2006-yilda chop etilgan 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Qizil kitobiga sut emizuvchilarning 23 turi, qushlarning 48 turi (kenja 
turlar bilan 51 ta), sudralib yumvchilarning 16 turi, baliqlaming 17 
turi, halqasim on chuvalchanglarning 3 turi, molluskalaming 14 turi, 
bo‘g‘imoyoqlilarning 61 turi (kenja turlar bilan 62 ta) kiritildi1.
0 ‘zbekistonning iqlim sharoiti dam olish va ekoturizm ni rivoj- 
Iantirishda k atta aham iyatga ega. M am lakatim izning Sam arqand, 
Q ashqadaryo, Surxondaryo, Jizzax, F arg ‘ona va T o shkent viloyat- 
lari tabiat yodgorliklariga boy b o ‘lgan h u d u d lar b o ‘lib, om m aviy 
ekoturizm m arkazlari b o ‘la oladi. Bu viloyatlarda ajoyib g'o rlar, 
karstlar, sharshara va show alar, buloq, jilg‘a va soylar, daralar, qoyali