Ta'limi vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi asqar n ig ‘m atov

Butunjahon yovvoyi tabiat jam g‘armasi ekoturizmni «atrof-muhitni 
muhofaza qiluvchi tabiiy turizmdir» deydi.
Yuqorida sanab o‘tilgan barcha ekoturizm tushunchalarida, biz­
ning fikrimizcha, quyidagi ekoturistik shartlar ifodalanmay qolgan:
• ekoturizm bilan tabiiy turizm turi aralashtirib yuborilgan;
• ekologik inqirozli hududlar ham ekoturistik obyekt bo'lishi 
mumkinligi aniq kocrsatilmagan;
• ekosayohatchilarning asosiy maqsadlari doim ham tabiatni 
muhofaza qilish bo'lm aydi, lekin ularni atrof-m uhitga nisbatan 
ehtiyotkorona munosabatda bo‘lishga undash va undan tushgan foy- 
daning asosiy qismini o ‘sha ekoturistik m uhitni muhofaza qilishga 
yo'naltirish lozim b o ‘ladi. Aks holda ekoturizmning tabiiy turizm - 
dan farqi qolmaydi;
• buzilgan tabiat unsurlari va ularning komponent (tarkib) larini 
tiklash masalasi qo'yilmagan yoki bu holat yetarlichi ifodalanmagan.
Ekoturizmning um umiy tushunchasidan kelib chiqqan holda, 
uning mazmunidagi quyidagi holatlarga e ’tiborni qaratish lozim. 
Birinchidan, jismoniy va yuridik shaxslar ekoturizm subyekti yoki 
uning qatnashchilari sifatida ishtirok etishi mumkin. 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Fuqarolik kodeksiga binoan jismoniy shaxslar toifasiga
— muayyan davlat fuqarolari, chet el fuqarolari, fuqaroligi bo'lm a- 
gan shaxslar kiradi. 0 ‘zbekiston Konstitutsiyasining 50-moddasida 
esa barcha fuqarolar, qanday faoliyat bilan shug‘ullanmasinlar, ta ­
biiy muhitga ehtiyotkorona m unosabatda bo ‘lishga majburdirlar,

---

Nazariy qism. Ekoturizm  — m u staqil fan sohasi
9
deyilgan. Afsuski, jism oniy shaxslarning turistik sayohatlari stixiyali 
(tartibsiz), ravishda kechib, muayyan tashkiliy va boshqaruv imko 
niyatining kamligi bilan ajralib turadi. M a’lumotlarga qaraganda1 
ekologik turizm bilan band bo ‘lgan jismoniy shaxslar yuridik shax- 
slarga nisbatan tabiiy atrof-m uhitga 3—4 barobar ko'proq zarar 
kcltirar ekanlar. Birgina AQSHning Luiziana shtatida «erkin» holdagi 
turistlar — jismoniy shaxslar bir kunda tabiatga 13—16 mln dollar- 
lik talafot keltirmoqda. Ekologik chora sifatida mahalliy ekologik 
boshqaruv organlari jism oniy shaxslarni «ekologik sertifikatlash»va 
«ekologik sug'urtalash» ga majbur etishni yo‘lga qo‘ymoqdalar.
Yuridik shaxs — o ‘z m ulkida, xo‘jalik yuritishida yoki opera- 
liv boshqaruvida ekologik turizm bilan shug'ullanish im koniyati- 
ni beruvchi m ol-m ulkka ega bo'lgan ham da o ‘z m ajburiyatlari 
yuzasidan ushbu m ol-m ulk bilan javob bera oladigan, o ‘z nom idan 
mulkiy yoki shaxsiy nom ulkiy huquqlarga ega b o ‘la oladigan va 
ularni am alga oshira oladigan, zim m asidagi m ajburiyatlarini ba- 
jara oladigan, sudda da’vogar va javobgar bo ‘la oladigan tashkilot, 
korxona, muassasa.
Yuridik shaxslar, jism oniy shaxslardan farqli ravishda yuridik 
maqomiga ko‘ra uyushgan, maxsus ruxsatnomaga ega bo'lgan, balans 
va smetasida turizmga oid tegishli xarajatlarni ko‘zda tutgan, salbiy 
ekologik oqibatlarga o'zining mol-m ulki bilan javob bera oladigan 
yoki d a’vogar bo‘la oladigan, ya’ni davlat, nodavlat va o ‘zini-o‘zi 
boshqarish organlari to m o n id an boshqarish va tartibga solish 
im koniyati yuqoriligi bilan ajralib tu rad ig an ekologik turizm
(|atnashchilaridir. Shuning uchun ham kelajakda maxsus tayyorgar- 
likka va javobgarlikka ega b o ‘lgan ekologik yo‘nalishdagi turistik 
Jashkilotlarni rivojlantirish xalqaro hamjamiyat, davlat va jam iyat- 
ning asosiy vazifalaridan bo'lib qoladi.
0 ‘zbekistonda xalqaro Ekosan jam g‘armasi huzurida «Ekosan- 
1
чг» markazi 2002-yildan buyon faoliyat yuritib kelmoqda. U barcha 
davlat va nodavlat organlari bilan birgalikda Respublikamizning go'zal 
labiat maskanlariga sayohatlarni uyushtirish, fuqarolarimizni o ‘zga 
yurt tabiati bilan tanishtirishni o ‘z oldiga maqsad qilib qo ‘ygan. 
«Ekosan-tur» xalqaro markazi «Ekoturizm va barqaror rivojlanish» 
mavzusida davlat idoralari, shaxsiy turistik firmalar va kompaniya-