Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

Bahs-munozara yoki nazorat uchun savollar 
• “Uy xo‘jaligi” tushunchasining mazmuni nimada? 
• Uy xo‘jaligiga tegishli bo‘lgan xarakterli xususiyatlarni aytib 
bering. 
• Uy xo‘jaliklari moliyasi har bir davlat moliyaviy tizimning 
ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadimi va uning moliyaviy 
ahamiyati nima bilan belgilanadi? 
• “Uy xo‘jaliklari moliyasi”ning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatini 
tushuntirib bering. 
• “Uy xo‘jaligi”, “xonadon” yoki “oila” atamalari bir xil ma’noni 
anglatadimi? Ular o‘rtasidagi o‘xshashlik va farqlarni bilasizmi? 
• “Uy xo‘jaligi moliyasi” iborasining o‘rniga “xonadon moliyasi” 
va “oila moliyasi” iboralarini ekvivalent yoki sinonim iboralar 
shaklida ishlatsa bo‘ladimi? Ularning farqlarini aytib bering. 
• Uy xo‘jaligini xo‘jalik yuritishning mustaqil iqtisodiy va 
moliyaviy birligi sifatida ajratilishi qanday me’zonlar asosida 
amalga oshirilmog‘i lozim? 
• Uy xo‘jaliklari moliyasining ta’rifini aytib bering. 
• Uy xo‘jaliklarida mavjud bo‘lgan moliyaviy munosabatlar 
majmuini qanday guruhlarga bo‘lish mumkin? 
• Qanday munosabatlar uy xo‘jaligining ichki moliyaviy 
munosabatlari hisoblanadi? 
• Uy xo‘jaliklarining tashqi moliyaviy munosabatlarini 
tushuntirib bering. 

---

698 
mentariylar (vositalar, dastaklar) kengaymoqda: ipotekaviy 
kreditlashtirish rivojlanayapti; investitsion fondlar, nodavlat 
pensiya fondlari, sug‘urta kompaniyalari faol faoliyat ko‘rsatayapti; 
• tijorat banklari (shu jumladan, “Xalq banki” va boshqa 
banklar) o‘rtasidagi raqobatning kuchayishi aholi mablag‘larini jalb 
qilish shakllari va metodlarining rivojlanishiga o‘z ijobiy ta’sirini 
ko‘rsatdi: taqdim etiladigan xizmatlar doirasi (spektri) kengaydi, 
omonatlarning yangi turlari yaratildi va boshqalar; 
• jismoniy shaxslar omonatlarini qisman kompensatsiya 
qilishni ko‘zda tutuvchi xususiy (shaxsiy) omonatlarni majburiy 
sug‘urta qilish tizimining yaratilishi bank tuzilmalariga bo‘lgan 
ishonchning o‘sishiga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi va uy xo‘jaliklari 
jamg‘armalar 
bog‘langan 
(tashkil 
qilingan) 
shakllarining 
imkoniyatlarini kengaytiradi; 
• jamg‘arma 
jarayonlarida 
foydalaniladigan 
moliyaviy 
instrumentlar daromadlik darajasining bir-biriga yaqinlashuvi 
yangi moliyaviy piramidalarni yaratish yo‘liga to‘siq bo‘lib xizmat 
qiladi. 
Bir 
vaqtning 
o‘zida 
jamg‘armalar 
hamon 
o‘zlarining 
investitsion salohiyatini to‘liq amalga oshirmayapti va uy 
xo‘jaliklari 
daromadlarining 
qo‘shimcha 
manbalariga 
to‘liq 
aylanmayapti. Buning ustiga hozirga qadar uy xo‘jaliklari 
jamg‘arma fondlarining o‘sishi iste’mol fondi hisobidan, ya’ni 
daromadlar tarkibiy tuzilmasining sifat jihatidan o‘zgarishi 
natijasida emas, balki iste’molning iqtisod qilinishi hisobidan 
amalga oshirilayotir. 
Jamg‘arish jarayonining sog‘lomlashtirilishi (normallashuvi) 
iqtisodiyot va ijtimoiy soha rivojlanishini muvozanatlashtirish 
(balanslashtirish) va ularning barqarorligini ta’minlash bilan uzviy 
bog‘langan. Bu narsa, o‘z navbatida, ishlab chiqarish va iste’mol, 
daromadlarni taqsimlash va ulardan foydalanish, moliya va pul 
muomalasi sohalaridagi saqlanib qolgan nomutanosibliklarga 
barham berilishini taqozo etadi. 
Hozirgi sharoitda uy xo‘jaliklari jamg‘armalari mexanizmini 
takomillashtirish quyidagi bir necha yo‘nalishlar orqali amalga 
oshirilishi kerak: 
• aholi real daromadlari va sotib olish qobiliyatining o‘sishini 
ta’minlash. Bu narsa uy xo‘jaliklari jamg‘armalarga nisbatan 
moyilligining o‘sishiga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi; 
• mablag‘larni investitsion jarayonlarga jalb qilish uchun 
valyutalarni sotib olishga xarajat qilinadigan jamg‘armalarning 
695 
ayrim 
to‘g‘ri 
(bevosita) 
soliqlar 
(yagona 
ijtimoiy 
soliq, 
korxonalarning foydasidan olinadigan soliq, tashkilotlarning mol-
mulkidan olinadigan soliq va boshqalar) ham oshiradiki, ular ham 
qisman yoki to‘liq tovarlar bahosi orqali kompensatsiya qilinadi. 
Aholi daromadlari va xarajatlari balansi xarajatlar qismining 
boshqa moddalari (“omonatlar va qimmatli qog‘ozlardagi 
jamg‘armalarning o‘sishi”, “xorijiy valyutalarni sotib olish bo‘yicha 
aholi xarajatlari” va boshqalar) jamg‘arish jarayoni doirasida uy 
xo‘jaliklarining moliyaviy munosabatlarini aks ettiradiki, ularning 
o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlari ushbu bobning navbatdagi 
paragrafida ko‘rib chiqiladi.