Tana fikrlash. Ijodiy bosim

2. IJODIY BOSIM (BOSIM OSTIDA FIKRLASH) VA UNING ELEMENTLARI
Ijodiy jarayonning asosiy bosqichlarini belgilashga urinish 1926 yilda amerikalik psixolog G.Uollas tomonidan amalga oshirildi. G.Uolles ijodiy jarayonga xos bo‘lgan bir nechta ketma - ket bosqichlarni aniqladi. Ularga quyidagilar kiradi:
Muammoni tahlil qilish, maqsadni aniqlash, muammo to‘g‘risida ma’lumot to‘plash va uni hal qilishga dastlabki urinishlar.

• Kamolotga erishish - muvaffaqiyatsiz urinishlardan keyin vazifadan chalg‘ib, bir oz boshqa faoliyat bilan band bo‘lish.

Yoritish - bu yechim uchun tasoddifiy g‘oyaning paydo bo‘lishi.

• Yechimning to‘g‘riligini tekshirish: tekshirish va amalga oshirish.

P.K.Engelmayer ijodkor quyidagi uchta xususiyatga ega deb ta’kidlaydi:
xohish
bilim
mahorat
P.M.Yakobson ijodiy bosimni (1934) quyidagi bosqichlarni ajratib ko‘rsatdi:
Aqliy tayyorlik davri
Muammoni tahlil qilish
G’oya kontsepsiyasini shakllantirish
Yechim izlash
Tamoyillar belgilash
Tamoyillarni sxemaga aylantirsh
Dizaynni texnik ko’rikdan o’tkazish
1. Muvaffaqiyatsizlik qo‘rquvi sizning muvaffaqiyatingizni cheklashiga yo‘l qo‘ymang.

• Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, bu muvaffaqiyatsizlikdan qo‘rqish muvaffaqiyatga chek qo‘yadi, chunki bu sizni kechiktirishga imkon beradi va yangilik qilish ehtimoli kamroq bo‘ladi.

2. Narsalarni eng oddiy tarkibiy qismlariga ajratib ko‘ring.

• Agar siz yo‘nalishni topishga qiynalayotgan bo‘lsangiz, muammo yoki vaziyatning boshiga qayting. Vazifani eng oddiy shaklga ajratish, ijodiy jarayonning istalgan bosqichida siz hali ham yo‘lda ekanligingizga ishonch hosil qilishingizni ta’minlab beradi.

3. “Aha!” deydigan paytingizni kutib o‘tirmang.

• Realist bo‘ling: ijodiy sohalarda, o‘sha tushunarsiz “aha!”ni kutish – bu shunchaki bajarilmay qolib ketadigan vazifa. Ijodkorlikdagi asosiy narsa bu mushak emas, balki kayfiyatdir. Va har qanday mushaklar singari, siz ham uni qurishingiz mumkin – lekin asosiysi siz ishni bajarishingiz kerak.

4. Kerakli muhitni yarating.

• Atrofdagilar yoningizda savollar yoki turli harakatlar bilan chalg‘itishi mumkin, albatta. Ammo baribir, agar siz doimo chalg‘iydigan bo‘lsangiz, siz hech qachon ijodiy ish uchun zarur bo‘lgan muhitga kira olmaysiz. Kerakli ish muhitini yaratish va chalg‘imaydigan holatni yaratish vaqtingizni tiklashga va ijodingizni jadvalga muvofiq bajarishga juda katta yordam beradi.

5. O‘zingizga inkubatsiya qilish uchun vaqt bering.

• Fikrlar tuxumga o‘xshaydi: ular har doim darhol chiqishga tayyor emaslar. Ba’zan siz ularga bir oz o‘tirib, rivojlanishiga yo‘l qo‘yishingiz kerak. Shuning uchun ijodiy ish vaqtini muntazam ravishda yaratish samarali va baxtli ish oqimi uchun muhimdir.