Tanqidiy tafakkurni shakllantirish usullari 01 Kreativ fikrlash Tanqidiy fikrlash

Tanqidiy tafakkurni shakllantirish usullari 01 Kreativ fikrlash Tanqidiy fikrlash

AXBOROT ISTE’MOLIDA TANQIDIY TAFAKKUR. TANQIDIY TAFAKKURNI SHAKLLANTIRISH USULLARI
01
Kreativ fikrlash
Tanqidiy fikrlash
02
REJA:
Tanqidiy fikrlash negativ fikrlash emas
Tahlil qilish, taqqoslash
Saralash
Xulosalash
Muammolarni yechish, bahslashish

Hurmatli pedagoglar, aytingchi, axborotdan salbiy maqsadlarda ehtimoliy foydalanish yo‘llari qanday?

01
03
02
04
06
03
05
insonlarga bo‘lgan ta’sir
xafagarchilik; qo‘rquv va vahima solish
aldash, yolg‘on; ig‘vogarlikR
insonlarni boshqarish, ba’zi fikrlarni, g‘oyalarni zo‘rlab o‘tkazish
biror ishni qilishga majburlash
insonning yoki bir guruh odamning boshqa insonlarga, voqealarga nisbatan munosabatini o‘zgartirish
Cheksiz axborotning qaysi biri yolg‘on, qaysi esa rost, qaysi biri nayrang, qaysi biri esa samimiy ekanini qanday ajratsa bo‘ladi?
Axborot olamida aldanib qolmaslik yoki o‘zi bilmagan holda boshqarishlarining oldini olish uchun nima qilish mumkin?
Turli salbiy birlashmalar va guruhlar tuzog‘iga qanday tushib qolmaslik mumkin?
Ushbu savollarga javoblarning kaliti – bu tanqidiy fikrlash
Media iste’molida tanqidiy fikrlashni qo‘llash
5W+H metodikasi
Kim?
Qachon?
Nima uchun?
Nima?
Qanday qilib?
Qayerda?
IMVAIN usuli
Independence — mustaqillik
Multiplicity — ko‘plik
Verification — verifikatsiya, tekshirish
Avtoritativeness — nufuz
Named sources — nomlangani
IMVAIN manbalarni tekshirishga yordam beradi. Agar manba mustaqil bo‘lmasa, tasdiqlanmagan, keltirilmagan va nomlanmagan bo‘lsa, unda materiallar manba bazasi nuqtayi nazaridan ishonchsiz deb hisoblanishi mumkin
Zamonaviy tadqiqotchilardan biri R.Ennis tanqidiy fikrlashga doir asosiy va eng muhim komponentlarni quyidagicha ifodalashni taklif etadi:
01
aniq ifoda
02
asoslarni qidirish
03
chuqur xabardor bo‘lishga harakat qilish
04
asoslar yetarli bo‘lmaganda bahsga kirishmaslik
05
muqobillarni izlash
06
o‘tkir aql
Mediata’lim asoschilaridan biri S.Fren fikriga ko‘ra,
“Masalan, siz surat chizishni bilmasangiz va rasm tomosha qilsangiz, bu boshqa masala. Agar surat chiza olsangiz va boshqa rassomning ishini baholasangiz, bu juda yaxshi”.
.
.
.
.
Kreativlik inglizcha “create”dan olingan bo‘lib, yaratish ma’nosini bildiradi
Kreativlik deganda insonning yangilik yaratish, muammolarni yechishga qaratilgan ijodiy qobiliyati tushuniladi
Uning tagzamirida originallik, amaliylik, noodatiylik va erkinlik yotadi
Shuningdek, kreativ fikrlash muayyan masala yuzasidan har tomonlama fikrlash, bir nuqtaga turli rakursdan yondashishni anglatadi
Ijodiy fikrlash usullari
Ijodkorlik chegarasini belgilang
1
2
3
4
5
“Olti shlyapa” usuli
Uolt Disneyning kreativ fikrlash nazariyasi
Tasodiflarga befarq bo‘lmang
Bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan narsalarni bog‘lash
“Yaxshimi, yomon?”
“Stop kadr”
“Ishonasizmi, yo‘qmi?”
“Jurnalist’’
“O‘z multfilmimizni yaratamiz” o‘yini
“Kuz manzarali”
Tanqidiy va ijodiy fikrlashni shakllantiruvchi mashqlar
E’tiboringiz uchun tashakkur!
http://fayllar.org