O'tish iqtisodiyotining birinchi turi 20-asrda 30-yillarda yakunlangan 1917 yilgi Buyuk Oktyabr Sotsialistik inqilobi munosabati bilan kapitalizmdan sotsializmga o'tish iqtisodiyoti edi. - O'tish iqtisodiyotining birinchi turi 20-asrda 30-yillarda yakunlangan 1917 yilgi Buyuk Oktyabr Sotsialistik inqilobi munosabati bilan kapitalizmdan sotsializmga o'tish iqtisodiyoti edi.
- O'tish iqtisodiyotining ikkinchi turi(Iqtisodiy tizimlarni tasniflashda texnokratik yondashuv pozitsiyalarida tursak), 20-asr oʻrtalarida Gʻarb mamlakatlarida iqtisodiy tartibga solishning yangi Keynscha tipiga oʻtishni nomlash mumkin, buning natijasida iqtisodiy tizimlar paydo boʻldi.
- O'tish iqtisodiyotining uchinchi turi- Osiyo, Afrikadagi rivojlanayotgan mamlakatlarning o'tish davri;
- O'tish iqtisodiyotining to'rtinchi turi– ma’muriy-buyruqbozlik iqtisodiyotidan bozor iqtisodiyotiga o‘tish.
Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davri – ma’muriy-buyruqbozlik tizimini bartaraf etish yoki tubdan o‘zgartirish hamda bozor tizimining asoslarini shakllantirish jarayonlari amalga oshiriluvchi tarixiy davrdir.
Jahon tajribasida bozor iqtisodiyotiga o‘tishning barcha yo‘llari umumlashtirilib, quyidagi uchta asosiy turga bo‘linadi:
Rivojlangan mamlakatlar yo`li
Rivojlanayotgan mamlakatlar yo`li
Sobiq sotsialistik mamlakatlar yo`li
sotsializm g‘oyalarini samarali bozor iqtisodiyotini vujudga keltirish mexanizmi bilan qo‘shib olib borish yo‘li
O‘tish davrida bozor iqtisodiyotini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:
Iqtisodiyotni erkinlashtirish.
Makroiqtisodiy, asosan, moliyaviy barqarorlashtirish.
Tarkibiy o‘zgarishlar.
Iqtisodiyotni monopoliyadan chiqarish va raqobat muhitini yaratish.
Bozor xo‘jaligiga mos bo‘lgan aholini ijtimoiy himoyalash tizimini shakllantirish.
Institutsional o‘zgarishlar.
Erkinlashtirish – bu xo‘jalik hayotining barcha sohalaridagi to‘siq hamda cheklovlarni, shuningdek, davlat nazoratini keskin ravishda qisqartirish yoki bekor qilishga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar tizimidan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |