Tarbiyachining nutq madaniyati

3.Rasmiy-idoraviy hujjatlarning turlarga bo’linishi. O‘rta Osiyo hududi- dan topilgan qadimgi madaniy obidalar, turli moddiy jismlarga bitilgan ma’lumot- nomalar ajdodlarimizning qadimdan o‘ziga xos hujjatchilik an’analariga rioya qil- ganliklaridan dalolat beradi. O‘rta asrlarda ish yuritish huquqiy maqomga ega bo‘l-di, davlat mahkamasida munshaot tizimi shakllandi va qator hujjat turlari paydo bo‘ldi.
O‘zbek tilining rasmiy-idoravi til sifatida qo‘llanishi qoraxoniylar hukmronligi davrida boshlandi. XX asrdan so‘ng o‘zbek xonlari va amirlari saroylarida yozil- gan turli xil hujjatlar o‘ziga xos mazmuni, muayyan tartibi va nutqiy qolipi bilan ajralib turadi. Sobiq sho‘ro hukmronligi davrida o‘zbek va rus tillarida ish yuritish huquqi qonunlashtirilgan bo‘lsa-da, amalda o‘zbek tilining ijtimoiy mavqeyi past edi. O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, o‘zbek tilining davlat tili sifatidagi ras- man ish yuritish maqomi mustahkamlandi.
Yozma nutqning rasmiy uslubida asosan quyidagi munosabatlar doirasidagi hujjatlar tuziladi.
1.Huquqiy munosabatlarga oid qonun fuqarolik va jinoyat aktlari, nizom, shart- noma va boshqalar
2. Idoraviy-ma’muriy shaklga oid dalolatnoma, buyruq va farmoyishlar, turli ish qog’ozlari ( ariza, tavsiyanoma, tilxat kabilar)
3. Diplomatik munosabatlarga oid bayonot, nota, bitim, memorandum va boshqalar


1-topshiriq. Mavzuni o’qing va konspekt qiling.


2-topshiriq. Mavzuni o’zlashtiring va quyidagi INSERT jadvalini to’ldiring.
«Insert» texnikasining qoidalari:



1. Tekstnio’qibchiqing.
2. Olinganma’lumotnitizimlashtiring.
3. Har birqatorgaqalamyordamidabelgilarqo’ying.
V – ma’lumotlar mavzuga oid bilimlarimga to’g’ri keladi.
Q – yangi ma’lumotdir.
- – olgan bilimlarimga to’g’ri kelmaydi.
? – meni o’ylantirib qo’ydi, bu masala yuzasidan qo’shimcha ma’lumotlar kerak.








“INSERT” jadvali:
Mustaqilo’qishvaqtidaolganma’lumotlarnitizimlashtirishnita’minlaydi, olinganma’lumotlarnitasdiqlash, aniqlash, chetgachiqish, kuzatish.Avvalo’zlashtirganma’lumotlarnibog’lashqobiliyatinishakllantirishgayordamberadi.


Insert jadvalinito’ldirishqoidasibilantanishadilar. Alohidao’zlarito’ldiradilar




O’qishjarayonidaolinganma’lumotlarnialohidao’zlaritizimlashtiradilar-jadvalustunlariga “kiritadilar” Matndabelgilanganquyidagibelgilargamuvofiq:

• 
  -Men bilganma’lumotlargamos;
  

“-” – Men bilganma’lumotlagazid;
“+” –Men uchunyangima’lumot;
“?” –Men uchuntushunarsizyokima’lumotnianiqlashto’ldirish talab etiladi;

“Insert” jadvali uchun ekspert varag’i:

.