Termin
|
O’zbek tilidagi sharxi
|
Innovatsiya
|
yangilanishni, o’zgarishni amalga joriy etish jarayoni va faoliyati (inglizcha innovatsiya - kiritilgan yangilik, ixtiro).
|
Vaziyat
|
Vaziyat- situation (situatsiya) (keyingi lotinchadagi situation - ahvol) – muayyan vaziyat, ahvolni hosil qiladigan shart-sharoitlar va holatlar uyushmasi
|
Dasturlashtirilgan ta’lim berish
|
Dasturlashtirilgan ta’lim berish asosini, tartibga keltirilgan topshiriqlarni namoyon qiluvchi, o’rgatuvi dastur tashkil etadi. U butun
o’qitish jarayonini boshqaradi
|
Kasb
|
u mehnat faoliyatining barqaror turi bo’lib, u nafaqat aniq bilim va ko’nikmalarni bo’lishini talab qilmay, balki bir xil bo’lgan umum kasbiy
bilimlarni ham bo’lishini talab qiladi
|
Bilim
|
Borliqni bilishni amalyotda tekshirilgan va mantiqan tasdiqlangan natija
|
Did
|
Kishining hayoti va san’atning barcha jabhalarida go’zallikni farqlash, tushunish va baholash qobiliyati
|
Xarakatli o’yinlar
|
Bolalarning harakatlanish faolligi ustunli qilgan o’yinlar
|
Iste’dod
|
Qobilyatlar iqtidorlarni yuqori darajasi
|
Ta’limda ko’rgazmalik
|
Didaktik printsiplaridan biri. Ko’rgazmalik o’quv materiallarini puxta va chuqur egalashtirishga,
bolalarni bilam doiralarini kengaytirishga va tafakkurlarini rivojlantirishga yordam beradi
|
Jarayon
|
Voqea va hodisalar rivojidagi o’zluksizlik
|
Janr
|
Barcha sa’nat turlarida asarlarning tarixan qaror topgan to’zilmasi
|
Ko’nikma
|
Ko’p martalab takrorlash yo’li bilan shakillangan, yuqori darajada o’zlashtirish
|
Metod
|
Axloq, usul
|
Muloqot
|
Ikki yoki undan ortiq bo’lgan shaxslarning fikr almashuvi.
|
O’yin
|
Inson faoliyatining tarixan tarkib topgan, asosan uning bolalik davriga xos bo’lgan maxsus turi
|
O’yin faoliyati
|
Maktabgacha yoshdagi bolalarning ijtimoiy o’z–o’zini qaror topshirishga, “men va jamiyat” tushunchasini ifodalashga, hayoli vaziyat, o’yindagi rolь va o’yin
qoidalari
|
Tabiat
|
Tabiat - bu organik (tirik) va noorganik
(notirik) dunyoni o’zida qamrab olgan bir butun
olam.
Tabiat - goyat xilma-xil shakllari, tarkibiy
kismlari bilan insoni-yatni kurshab turgan
organik va anorganik olamlar, o’simlik va hayvonot
dunyosi. Insoniyat esa undan paydo bo’lib, ajralib
chiqqan mavjudotdir. SHu bois uning bir mohiyati
tabiiy (biologik), ikkinchi mohiyati ijtimoiydir.
Tabiat tushunchasi ko’proq keng va qisman tor
ma’nolarda ishlatiladi. Keng ma’noda tabiat
butun ob’ektiv borliq, real voqelik, turli-tuman
ko’rinish-lardagi olam. Tor ma’noda tabiat fan,
asosan tabiiy fanlar tabiatshunos-lik
o’rganadigan ob’ektdir . Tabiatning adabiyotlarda
ikki darajasi ajra-tib ko’rsatiladi: birlamchi va
ikkilamchi. Bularning birinchisi insoniyat-dan
xoli, mustasno tarzda, sof tabiiiy holda mavjud
bo’lgan tabiatdir; ikkinchisi insoniyat ishtirokida
hosil etilgan tabiiy ne’matlar - tuproq, suv
havzalari va kanallar, daraxtzorlar, ekinzoru
mevazorlar, aholi maskan-lari - shahar, qishloq va
boshqalar.
|
Ekologiya
|
Grekcha "oikos" - yashash, uy, makon, "logos" -ta’limot) - umumiy tarzda u organizmlarning
yashash joyi, makoni degan ma’noni anglatadi.
Populyatsiyalar, turlar, biotsenozlar,
biogeotsenozlar va biosfera kabi tushunchalar
ekologiya fanining manbai hisoblanadi. SHuning
uchun umumiy ekologiya to’rt bo’limga bo’lib
o’rganiladi: autekologiya, populyatsiyalar ekologiyasi,
sinekologiya va biosfera
|
Tabiat bilan
tanishtirish
printsiplari
|
Dasturning tabiat bilan tanishtirish bo’limiga
materiallar quyidagi printsiplar asosida
tanlanadi: Bolalarni tabiat bilan tanishtirsh
printsiplari.Bolalar yoshiga moslik printsipi
Ko’rgazmalilik printsipi. Entsiklopedik
printsip.Ilmiylik printsip.O’lkashunoslik
printsipi.Faslchilik printsipi.Bolalar yoshiga mos
jonli va jonsiz tabiat haqida oddiy tushunchalar
berish bolalarga beriladigan bilimlar oddiy
bo’lishi bilan birga ilmiy aniq bo’lishi kerak.
Masalan: o’simlikni yoruglikka, suvga, issiklikka
bo’lgan extiyoji.
|
