Tarbiyachining nutq madaniyati

Ilovalar


Tarqatma materiallar
«Tanishuv» treningi

SAVOLLAR	JAVOBLAR
1. Siz kim va nima uchun bu yergato‘plandingiz?
2. Sizning maqsadingiz!
3. Kim bilan hamkorlik qilasiz?
4.Kimga g‘amxo‘rlik qilasiz?
5.Sizning kuchsiz tomonlaringiz!
6.Sizning kuchli tomonlaringiz!
7.Nutq o‘stirish nazariyasi va metodikasi haqidagi tushunchangiz?
8.Nutqqa ta’rif bering?
9. Fan haqidagi fkringiz!
10.Guruhingizga ta’rif bering!

«Tushunchalar tahlili» uslubi

TUSHUNCHALAR	MAZMUNI
Lug‘at ishi
Grammatika
Ravon nutq
Dialogik nutq
Monologik
Nutq o‘stirish jarayoni
Tovush madaniyati
Tovushlarni to‘g‘ri talaffuz etish

«Insert» usulidan foydalanib ishlash qoidasi
1. Ma’ruza matnini o‘qib, matnning chetiga quyidagi belgilarni
qo‘yib chiqing:
V – bilaman.
+ - men uchun yangi ma’lumot.
- - men bilgan ma’lumotni inkor qiladi.
? – noaniq (aniqlashtirish talab qiladigan) qo‘shimcha ma’lumot.

2. 
   Olingan natijalarni jadval shaklida rasmiylashtiring
   

Mavzu savollari	V	-	+	?
1. «Til» va «nutq» tushunchalari
2. Tarbiyachining nutq madaniyati
3.Nutq madaniyati
4.Nutqni rivojlantirish metodikasi
5.Turli yosh guruhlarda nutq o‘stirish

FSMU texnologiyasi
Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal etishda hamda
o‘quv jarayonini bahs-munozarali o‘tkazishda qo‘llaniladi, chunki bu
texnologiya talabalarni o‘z fkrini himoya qilishga, erkin fkrlash va
o‘z fkrini boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda bahslashishga hamda
shu bilan birga bahslashish madaniyatini o‘rgatadi.Tinglovchilarga
tarqatilgan oddiy qog‘ozga o‘z fkrlarini aniq va qisqa holatda ifoda
etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fkrlarni bayon etishga
yordam beradi.
F – fkringizni bayon eting.
S – fkringiz bayoniga sabab ko‘rsating.
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring.
U – fkringizni umumlashtiring.

Jadvalni to‘ldiring

Savol	Bola nutqini harakatlantiruvchi kuchlar nimalardan iborat?
(F) Fikringizni bayon eting
(S) Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
(M) Ko‘rsatgan sababingizni isbot lovchi dalil keltiring
(U) Fikringizni umumlashtiring

Ko‘rgazmali maruza materiallari
B/B/B JADVALI - Bilaman/ Bilishni xohlayman/ Bilib oldim.
Mavzu, matn, bo‘lim bo‘yicha izlanuvchanlikni olib borish imkonini
beradi.
Tizimli fkrlash, tuzilmaga keltirish, tahlil qilish ko‘nikmalarini
rivojlantiradi.
Talabalar:
Jadvalni tuzish qoidasi bilan tanishadilar. Alohida, kichik
guruhlarda jadvalni rasmiylashtiradilar.
1. “Mavzu bo‘yicha nimalarni bilasiz” va “Nimani bilishni
xohlaysiz” degan savollarga javob beradilar. Jadvalning 1- va 2-
bo‘limlarini to‘ldiradilar.
2. O‘qituvchi bayonini tinglaydilar, mustaqil o‘qiydilar.
3. Mustaqil, kichik guruhlarda jadvalning 3-bo‘liminito‘ldiradilar.


B./ B. /B TEXNOLOGIYASINI QO‘LLASH QOIDALARI

Mavzu savollari	Bilaman	Bildim	Bilishni xohlayman
1.Mashg‘ulotlar
2.Didaktik maqsadlar
3.Namunali nutqqa ega bo‘lish
4.Metodik tamoyillar

5.Tarbiyachining nutqi
6. Dastur
7. Suhbat
8.Nazorat-tekshiruv
9.Tayyorgarlik suhbati
10. Ta’lim-tarbiya
11.Reproduktiv
12. Dialog

VЕN DIAGRAMMASI
Maktabgacha davrdagi kichik yosh


Go‘daklik yoshi(0-1)
Kichik yosh (3-4)
Kichik yosh (3-4)


Pedagogik vaziyatlarni izohlash
1. Maydonchada maktabgacha yoshda bo‘lgan bolalar o‘ynab
yurishibdi. Eng kichigi kapalakni tutib, uning qanotlarini yondiramiz, deb baqirdi. O‘tib ketayotgan kishi bolalarni to‘xtatib
so‘radi.« Nima uchun kapalakning qanotlarini kuydirasan?». Bola bir
oz indamay turib javob berdi. «O‘zimiz, shunday».
2. Bolalarning bunday johilligini qanday tushuntirish mumkin?
3. Maktabgacha yoshdagi bolalarda tabiatga nisbatan ehtiyotlilik bilan munosabatda bo‘lishni tarbiyalash usullari va
yo‘llarini bilasizmi?
4. Lola onasi bilan gullar oldidan o‘ta turib, onasiga gullarga suv
quyganligi to‘g‘risida gapirardi. Ona esa bunga quloq solishni o‘ziga ep ko‘rmadi.
– Nimaga quloq solmayapsiz? - dedi bola. - Nimaga to‘polon
qilayapsan,- deb baqirdi va gulning bitta shohini sindirib olib
qizchasini urib dedi:
– Sensiz ham tabiatni asraydiganlar chiqadi. Onaning bu qiliqlaridagi salbiy tomonlarni ayting.
5. Siz ishga ketayapsiz. Yo‘lda ikki ona suhbat qurib ketishayapti. Yo‘lda ikkita ona gaplashib turishibdi. Ulardan sal narida ularning bolalari yosh daraxtning shoxlarini sindirishayapti.
Siz nima deb o‘ylaysiz? Ular quloqsizmi yoki ularga hech kim
daraxtlarni sindirish mumkin emasligi to‘g‘risida gapirishmaganmi? Siz nima qilasiz? (onalari aybdorligini aytasiz yoki
onalari bilan suhbatlashasizmi?).


Testlar

1. 
   «Tarbiyachining nutq madaniyati» fanining maqsadi tо‘g‘ri kо‘rsatilgan qatorni toping.
   

1. 
   Bitiruvchilarni maktabgacha yoshdagi bolalarda og‘zaki nutqni shakllantirishga doir faoliyatga tayyorlash hamda kasbiy ta’limni ikkinchi bosqich – magistraturada davom ettirish uchun zamin yaratishdan iborat.
   
2. 
   Turli yosh bosqichlarida bо‘lgan maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirish xususiyatlarini kо‘ra olish va tushunish qobiliyatini shakllantirish;
   
3. 
   Metodik qо‘llanmalarni tanqidiy tahlil qilishga tayangan holda maktabgacha yoshdagi bolalar nutqiga ta’sir kо‘rsatish borasida о‘zining orginal usullari va yо‘llarini yaratishga intilishni rag‘batlantirish.
   
4. 
   Bolaning qadr-qimmatini va uning о‘ziga xosligini tushunish, bola nutqini «yaqin rivojlanishi hududi»ga qarab rivojlantirishni kо‘zda tutgan holda rivojlantirish xususiyatlarini hisobga olish;
   

2. 
   Ikki tillilik va ko‘p tillilik muammosini hal etishda turli xil yondashuvlari tо‘g‘ri kо‘rsatilgan qatorni toping.
   

1. 
   Lingvistik, falsafiy, psixologik, pedagogik, sotsiologik va sotsiolingvistik
   
2. 
   So‘zlash predmeti fikr bo‘lib, u «nimani nima bilandir birlashtirishga, nima bilan nimadir o‘rtasida munosabat o‘rnatishga intiladi»
   
3. 
   «Nutq mexanizmi – bu jonli, doimo moslashib va takomillashib boradigan mexanizmdir
   
4. 
   So‘zlardan ibora tuzish bo‘g‘inlari birligi sifatida belgilanadigan hamda nutqning asosiy operatsion mexanizmi harakatini amalga oshirishga yordam beradigan anglash, esda saqlab qolish jarayonlari ro‘y beradi.
   

3. 
   “Nutqni о‘stirish metodikasi” fanining vazifalari qaysi bandda tо‘g‘ri kо‘rsatilgan?
   

1. 
   Yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash;
   
2. 
   Bolalar tarbiyasiga oid umuminsoniy qadriyatlarni yoshlarga еtkazish;
   
3. 
   Ilmiy-pedagogik asosda nutqni rivojlantirishning eng samarali vositalari, metodlari va usullarini ishlab chiqish, ular bilan tarbiyachilarini qurollantirishdan iboratdir.
   
4. 
   A,B,V.
   

4. 
   “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”ning maqsadi tо‘g‘ri berilgan qatorni toping?
   

1. 
   Rivojlangan demokratik davlatlar darajasi, yuksak ma’naviy va ahloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash.
   
2. 
   Ta’lim oluvchilarni ma’naviy –ahloqiy tarbiyalashning va ma’rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublarini ishlab chiqish hamda joriy etish.
   
3. 
   Ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, uni о‘tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan tо‘la xalos etish.
   
4. 
   A va V
   

5. 
   “О‘zga tilga о‘rgatish metodikasi” fanining vazifalari qaysi bandda tо‘g‘ri kо‘rsatilgan?
   

1. 
   Yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash;
   
2. 
   Bolalar tarbiyasiga oid umuminsoniy qadriyatlarni yoshlarga еtkazish;
   
3. 
   Ilmiy-pedagogik asosda о‘zga tilga о‘rgatishning eng samarali vositalari, metodlari va usullarini ishlab chiqish, ular bilan tarbiyachilarini qurollantirishdan iboratdir.
   
4. 
   A,B,V.
   

6. 
   “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” qachon qabul qilingan?
   

1. 
   1992 yil
   
2. 
   1995yil
   
3. 
   1996 yil
   
4. 
   1997 yil
   

7. 
   «Tilga qobiliyat»ni – til tizimining ushbu tilda sо‘zlayotgan inson ongida aks etishini, «til jarayoni»ni, ya’ni tilga qobiliyatni amalga oshirish vositasi bо‘lgan nutqning о‘zini, va «til standarti»ni – tilni individdan tashqarida mavjud bо‘ladigan tizim sifatida ajratgan- bu kimning fikri?
   

1. 
   L.V.Sherba
   
2. 
   A.A.Leontyev
   
3. 
   V.A.Zveginsev
   
4. 
   K.Obuxovskiy
   

8. 
   Yangi til materialiga kо‘chirib о‘tkazilishi va dolzarblashtirilishi lozim bо‘lgan ona tilidagi nutq kо‘nikmalari.Ona tilida shakllantirilgan va chet tilidagi nutqni egallashda tuzatilishi lozim bо‘lgan kо‘nikmalar.Qaytadan shakllantirilishi lozim bо‘lgan kо‘nikmalar - bu kimning qarashi?
   

1. 
   L.V.Sherba
   
2. 
   A.N.Leontyev
   
3. 
   V.A.Zveginsev
   
4. 
   K.Obuxovskiy
   

9. 
   “Ta’lim tо‘g‘risida”gi yangi Qonun qachon qabul qilingan?
   

1. 
   1992 yil
   
2. 
   1994 yil
   
3. 
   1997 yil
   
4. 
   2001 yil
   

10.