Ta’rif "Bionika-75" nomli 1-Xalqaro konferensiyada qabul qilingan,1975 y

KIRISH


Bionikaning predmeti deb quyidagilarga aytiladi: turli murakkablikdagi biologik ob’ektlar, xujayralardan tirik organizmlar va ularning populatsiyaldarigacha, struktura va ishlashini o‘rganish, bundan maqsad yangi mukamalroq texnik qurilmalarini yaratish va biologik va texnik elementlarning xususiyatlarini optimal qo‘llayotgan, yagona bir maqsadga yo‘naltirilgan axloq funksional tizimini biotexnik komplekslarini sintez qilishdir. (Ta’rif “Bionika-75” nomli 1-Xalqaro konferensiyada qabul qilingan,1975 y., Varna, Bolgariya)
Arxitekturaviy bionika – bu ijtimoiy talablardan mos keladiganini aniqlaydigan tabiiy shakllarni cheksiz xazinasini o‘rganishdir, bionik prinsiplar va ularni arxitekturaviy-biologik integratsiyasini moddellashtirishdan boshlab to‘g‘irlangan arxitekturaviy modellashtirishgacha, bulardan esa arxitekturaviy-bionik amaliyotni ijodiy rivojlanishigacha.
Arxitektor tabiyatda kechadigan ob’ektiv qonunlarga amal qilishi zarur, bu erda masalaning yakuniy va umumqamraydigan echim formulasi biologik qonundir – “funksiya va shakl yagonadir, va integraldir”.
Arxitekturaviy bionikaning asosiy konsepsiyasi quyidagilardir:

1. 
   Ob’ektning tashqi ko‘rinishi, ekspressivligi – uning vazifasi, uning funksiyasi natijasidir.
   
2. 
   SHakl binoning tuzilmaviy tabiatini ifoda etishi zarur: qismlar funksiyasi yoki tashqi ko‘rinishda o‘z aksini topayotgan elementlarda.
   
3. 
   Materialni qo‘llashda xaqqoniylik.
   
4. 
   Arxitektura ichkaridan rivojlanishi zarur va tashkil topayotgan muhitini ifoda etishi zarur.
   
5. 
   Arxitektura vaqt ruhiyatiga mos kelishi va milliy o‘ziga xosliklarni interpritatsiya qilishi zarur.
   

Arxitekturaviy bionikaning «Quyosh, fazoviy muhit, o‘simliklar –doktrinaning uchta ustuni» (Le-Korbyuze), bunda tabiat tushunchasi arxitektorlar tomonidan dekor sifatida emas, balki arxitekturaviy shakillantirishning butun tizimi sifatida tushunilishi kerak. Bular asosida arxitekturaviy yo‘nalishlar yuzaga keldi, ular asos sifatida organizmlarning shakllantiririlishi va xayot faoliyatining biologik jarayonlarini olganlar.
Ularning doktrinasi zamonaviylikning ekologik va energetik krizis bilan bog‘langan tub jarayonlarini aks etadi.
Tarix bizning vaqtda ham rivojlanib takomillashib kelayotgan arxitekturaviy bionikaning asosini solgan, ya’ni:
-arxitekturaning ishlayotgan fazoviy muhit (shakl) tashkillashtirilishini o‘rganish;
- tirik tabiatning konstruktiv-tektonik tizimini va ularning shakllanish “texnologiyasini” (shu jumladan qurish materiallarining yangi samarali xususiyatlarini ham) o‘rganish;
- arxitekturaviy-tabiiy muhitni tashkil etish (ekologik aspektlar) bilan bog‘liq bo‘lgan savollarni ishlab chiqish;
- tirik tabiat va uyg‘unlashuv, hamda axolining xayot faoliyatini qonunlarining estetik o‘zlashtirish.


Bionikaning predmeti deb quyidagilarga aytiladi: turli murakkablikdagi biologik ob’ektlar, xujayralardan tirik organizmlar va ularning populatsiyaldarigacha, struktura va ishlashini o‘rganish, bundan maqsad yangi mukamalroq texnik qurilmalarini yaratish va biologik va texnik elementlarning xususiyatlarini optimal qo‘llayotgan, yagona bir maqsadga yo‘naltirilgan axloq funksional tizimini biotexnik komplekslarini sintez qilishdir. (Ta’rif “Bionika-75” nomli 1-Xalqaro konferensiyada qabul qilingan,1975 y., Varna, Bolgariya)
Arxitekturaviy bionika – bu ijtimoiy talablardan mos keladiganini aniqlaydigan tabiiy shakllarni cheksiz xazinasini o‘rganishdir, bionik prinsiplar va ularni arxitekturaviy-biologik integratsiyasini moddellashtirishdan boshlab to‘g‘irlangan arxitekturaviy modellashtirishgacha, bulardan esa arxitekturaviy-bionik amaliyotni ijodiy rivojlanishigacha.
Arxitektor tabiyatda kechadigan ob’ektiv qonunlarga amal qilishi zarur, bu erda masalaning yakuniy va umumqamraydigan echim formulasi biologik qonundir – “funksiya va shakl yagonadir, va integraldir”.
Arxitekturaviy bionikaning asosiy konsepsiyasi quyidagilardir:

1. 
   Ob’ektning tashqi ko‘rinishi, ekspressivligi – uning vazifasi, uning funksiyasi natijasidir.
   
2. 
   SHakl binoning tuzilmaviy tabiatini ifoda etishi zarur: qismlar funksiyasi yoki tashqi ko‘rinishda o‘z aksini topayotgan elementlarda.
   
3. 
   Materialni qo‘llashda xaqqoniylik.
   
4. 
   Arxitektura ichkaridan rivojlanishi zarur va tashkil topayotgan muhitini ifoda etishi zarur.
   
5. 
   Arxitektura vaqt ruhiyatiga mos kelishi va milliy o‘ziga xosliklarni interpritatsiya qilishi zarur.
   

Arxitekturaviy bionikaning «Quyosh, fazoviy muhit, o‘simliklar –doktrinaning uchta ustuni» (Le-Korbyuze), bunda tabiat tushunchasi arxitektorlar tomonidan dekor sifatida emas, balki arxitekturaviy shakillantirishning butun tizimi sifatida tushunilishi kerak. Bular asosida arxitekturaviy yo‘nalishlar yuzaga keldi, ular asos sifatida organizmlarning shakllantiririlishi va xayot faoliyatining biologik jarayonlarini olganlar.
Ularning doktrinasi zamonaviylikning ekologik va energetik krizis bilan bog‘langan tub jarayonlarini aks etadi.
Tarix bizning vaqtda ham rivojlanib takomillashib kelayotgan arxitekturaviy bionikaning asosini solgan, ya’ni:
-arxitekturaning ishlayotgan fazoviy muhit (shakl) tashkillashtirilishini o‘rganish;
- tirik tabiatning konstruktiv-tektonik tizimini va ularning shakllanish “texnologiyasini” (shu jumladan qurish materiallarining yangi samarali xususiyatlarini ham) o‘rganish;
- arxitekturaviy-tabiiy muhitni tashkil etish (ekologik aspektlar) bilan bog‘liq bo‘lgan savollarni ishlab chiqish;
- tirik tabiat va uyg‘unlashuv, hamda axolining xayot faoliyatini qonunlarining estetik o‘zlashtirish.