Tarix-7 2017.(Uzb). indd

29-§. RUS KNYAZLIKLARI
Feodal tarqoqlik. Rus knyazliklari tarqoq va o‘zaro 
qonli urushlar girdobida edi. Bundan foydalangan qiðchoq-
lar hujumlari va 
ziyatni yanada murakkablash 
ti 
rar, ayrim 
knyaz 
lar qiðchoqlar bilan ittifoq tu 
zib, qo‘sh 
ni knyaz 
-
liklarga qarshi yurishlar ham qilardi.
Ko‘pgina knyazlar bu vaziyatdan chiqishni, nizo 
larga 
chek qo‘yishni o‘ylay boshlaydilar. Kiyev knyazi Yaroslav 
Donishmandning o‘g‘li Vladimir Monomaxning 1097-yilda 
Lyubech shahrida knyazlarning birinchi syezdini chaqirishi 
ham, asosan, o‘zaro urushlarga chek qo‘yishga mo‘ljal-
langan. Syezdning «har kim o‘z ye ri ga egalik qil sin», de-
gan muhim qarori o‘zga knyazliklarga qarshi bosqinlarni 
to‘xtatishni ko‘zda tutgan edi.
Ayni paytda Kiyev knyazining mavqei pasayadi. U av-
valgidek rus yerlarini o‘g‘illariga istaganicha bo‘lib berish 
huquqidan voz ke 
chishga majbur bo‘ladi. Kiyev Rusi si-
yosiy tarqoqlik davriga kiradi.
XII asr o‘rtalarida nizolar kuchayib boradi. Rusda bu 
paytda 15 ta mustaqil knyazlik bo‘lgan. Botuxon bosqin-
lari arafasida esa ular 
ning soni 50 taga yetgan.
89-rasm. Lyubechdagi syezd. Vladimir Monomaxning 
Kiyev knyazi Svyatopolk bilan uchrashuvi

---

109
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI
Nîvgîrîd råspublikàsi. Nîvgîrîd Kiyåv bilàn àlîqàsini 
uzgàn dàstlàbki knyazlik bo‘lgàn. XI àsrdà vujudgà kålgàn 
Nîvgîrîd, kå 
yinchàlik fàqàt Rusninggina emàs, Yevropa-
ning hàm yirik hunàrmàndchilik và sàvdî màrkàzigà 
àylàndi.
Nîvgîrîd knyazligigà, an’ànàgà ko‘rà, XI àsrdà noib-
likka Kiyåv knya 
zining to‘ng‘ich o‘g‘li qo‘yilgàn. Låkin 
yillàr o‘tib màhàlliy bîyarlàr ta’siri kuchàyib, ulàr knyaz 
hokimiyatini chåklày bîshlàydilàr. Shu tàriqà Nîvgîrîd 
bîyarlàr råspublikàsigà àylànà bîràdi.
Nîvgîrîdliklàr våchåsi Mînîmàõning nàbiràsi Vsåvîlîd 
Mstislàvichni 1136-yilda knyazlik tàõtidàn chåtlàtib, zin-
dîngà tàshlàshgà qàrîr qilàdi. Aynan shu vaqtdan shahar 
uzil-kåsil fåîdàl råspublikàsigà àylànàdi. Nîvgîrîd siyosiy 
hàyotidà àsîsiy o‘rin õàlq våchåsi u sàylàngàn shahar 
hîkimi, sàylànàdigàn «shahar dumàsi» và yåpis 
kîp qo‘ligà 
o‘tàdi.