Tarix Sirtqi. S0601-20 guruhi talabasi Shukurov Sherzod Shokir o’gli Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi. Topshiriq 1

Tarix Sirtqi. S0601-20 guruhi talabasi Shukurov Sherzod Shokir o’gli
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi.
Topshiriq 1

1. 
   Hujayranining organoidlari.
   

Organizm o‘z-o‘zini idora etib boradigan, atrof-muhit bilan doimo o‘zaro ta’sirda boiadigan va o‘z hayotini quvvatlab bora oladigan yaxlit sistemadir.Organizm struktura va funksional birligi hujayradir. 1665-yilda fizik olim R .G uk (1635-1703-y.) tom onidan sodda mikroskop ixtiro qilinishi hujayra ta’limotining tug‘ilishiga sababchi bo‘ldi.
Hujayraning organoidlari. Hujayralar uch tarkibiy qism: sitoplazma, o`zak va plazmolemmadan tashkil topadi. Sitoplazma va uning organellalari hujayra hayot faolitini, shuningdek ko`p hujayrali organizmlarda hujayraning o`ziga xos (spetsifik) vazifasini ta`minlovchi asosiy metabolizm apparatidir. O`zak esa genetik axborot (informatsiya)ni hosil qiluvchi va saqlovchi, bu axborotni hujayraning bo`linishi natijasida hujayra avlodlari qatorida o`tkazilishini ta`minlovchi tuzilmadir. Plazmolemma hujayraning tashqi muhit bilan o`zaro fiziko-kimyoviy ta`sirini, shuningdek ko`p hujayralilarda organizm hujayralarining o`zaro aloqasini ta`minlaydi.
Sitoplazma. Sitoplazma hujayra atrofi muhitidan plazmolemma bilan chegaralangan bo`lib, gialoplazma va unda joylashuvchi doimiy komponentlar - organellalar va turli xil doimiy bo`lmagan strukturalardan iborat.
Sitoplazma-rangsiz, nurni suvga nisbatan ko’prok sindira oladigan modda bo’lib, uning solishtirma ogirligi 1.03 atrofida. Sitoplazma tarkibi xujara tarkibiga ko’ra turlicha bo’ladi. Ximiyaviy tarkibida aytib utilgan. Uning xossasi gliseringa uxshash bo’lsada, tabiatda asosan kolloid xolatda uchraydi. Dispersion muxitning nordon yoki ishkor reaksiyasiga aylanishi hujayra ichkarisida yuz beradigan barcha jarayonlarni o’zgarishiga sabab bo’ladi va modda almashinuvi prosessiga uz tasirini ko’rsatadi. Umuman sitoplazma ko’p fazali kolloid hisoblanadi. Undagi makromolekulalar va ularning komplekslari ancha murakkab hisoblanadi. Undagi membrana sistemasini, naylar, fibril va dona (granula) larni vujudga keltiradiki ularni faqat elektron mikroskopdagina ko’rish mumkin. Uni kuzatilganda, matriks gomogen yoki yupka donador modda ko’rinishida bo’ladi. Bu gialoplazmaning ayrim zonalari sharoitiga va funksiyalar vazifasiga ko’ra, agregat holatini uzgartiradi. M: zol holatdan gel holatgacha. Asosiy plazma esa hujayra membranasi, tola mikroeldementlarini hosil bo’lishida ishtirok etadi. Sitoplazma tarkibiga mikromolekulalardan asosan, sitoplazma matriksning turli globo’lyar oqsillari va fermentlari kiradi. Matriksda oqsil sintezidagi aminokislotalarni aktivlash fermentlari. Transport RNK joylashgan.