Tarixdagi eng katta epidemiya va pandemiyalar

Tarixdagi eng katta epidemiya va pandemiyalar.
Insoniyat ko‘plab keng miqyosli pandemiya va epidemiyalarni boshdan kechirdi. Birinchi epidemiya Afinada miloddan avvalgi 431 yildan 427 yilgacha, Peloponnes urushi davrida kelib chiqqan deb taxmin qilinadi. 30 mingga yaqin odam uning qurboniga aylandi. Zamonaviy olimlarning ta’kidlashicha, Afina epidemiyasining sababi o‘lat emas, balki qizamiq va ich ketishi edi.
Yustinianning o‘lati ko‘plab odamlarning hayotiga zomin bo‘ldi. Epidemiyaning nomi Vizantiya imperatori Sezar Flaviy Yustinian hukmronligi davrida boshlanganligi bilan bog‘liqdir. 
O‘rta yer dengizi bo‘yidagi birinchi o‘lat epidemiyasi ikki asr miloddan avvalgi 541 yildan 750 yilgacha davom etgan. Epidemiya 544 yilda cho‘qqisiga chiqib, Konstantinopolda har kuni 5-10 ming kishi halok bo‘lgan. 
Turli ma’lumotlarga ko‘ra, Yevropada ushbu epidemiyadan 25 milliondan 50 milliongacha odam vafot etgan, Shimoliy Afrika, Markaziy Osiyo va Arabistonda esa 66 milliondan ko‘proq odam vafot etgan. O‘lat bir necha bor pandemiyaga sabab bo‘lgan. Chechak ham xavfli kasallik edi. Ushbu kasallik tufayli Xitoy va Koreyaning aholisi chorakka, Yaponiya aholisi esa 40 foizga kamayib ketdi. XVII-XVIII asrlarda Yevropada va Rossiyada yiliga 1,5 million kishi chechak kasalligidan o‘ldi. Yevropada eng so‘nggi chechak kasalligi 1871-1873 yillarda qayd etilgan.
O‘lat va chechakning individual tarqalishidan tashqari, vabo bilan bir nechta pandemiya ham bog‘liq. Hozirgi vaqtda bu kasallikka qarshi emlash oqibatida uning rivojlanishi va antibiotiklardan keng foydalanish tufayli unchalik xavfli emas. Ammo, bugungi kunda rivojlanayotgan va kambag‘al mamlakatlarda vaboning individual tarqalishi kuzatilmoqda. O‘n yil oldin, Gaiti orolida vabo epidemiyasi kelib chiqib, aholining 7 foiziga ta’sir qildi va 10 ming kishining hayotiga zomin bo‘ldi.
Bugungi kunda to‘rtta epidemiya faol bo‘lib qolmoqda: OITS/OIV(SPID/VICh), sil, bezgak va gripp kasalliklari. Yangi dorilar va davolash usullarini yangilash bo‘yicha olib borilayotgan ishlarga qaramay har yili to‘rt millionga yaqin odam qurbon bo‘ladi. 
Shu bilan birga, o‘tmishda halokatli pandemiyani keltirib chiqargan bir qator kasalliklarni bugungi kunda ularni "yengilgan" deb hisoblashimiz mumkin. Olimlar va shifokorlar yuz millionlab odamlarning hayotiga zomin bo‘lgan chechak va o‘latga qarshi samarali vositalarni topishga muvaffaq bo‘lishdi.