Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

Zokir eshon
To‘la masxara
Xorazm an’anaviy teatri

Turkistonga 0‘rta Osiyo Rossiya imperiyasi tomonidan zabt Yevropa va rus etilgach, mustamlakachi hukumat siyosiy maqsad- teatrlarining larni nazarda tutib, odkaga ms madaniyatini jadal kirib kelishi yoyishga kirisha boshladi. Bunda nafaqat ta’lim tizimi, balki teatr sohasi ham muhim o‘rin tutgan. 1870-yil Turkiston general-gubernatori tomonidan taklif qilingan Samara teatri odkada bir necha kunlik dasturlarini namoyish etgan edi. 1910-yilda Samarqand va Toshkentga ms aktrisasi V. F. Komissarjevs- kaya tmppasining gastrollari uyushtirildi.
Turkistonda namoyish etilgan bunday tomoshalar o‘lka mahalliy san’atkorlari ijodiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi. Ilg‘or ma’rifatparvarlar va jadidlar yangicha g‘oyalarini targ‘ib etish uchun dramatik teatming ul- kan imkoniyatlarini tushunib yetdilar.
Tatar va ozarbayjon tmppalarining 1910-1912-yillarda Turkistonda boTib oTgan gastrollari ham katta madaniy voqeaga aylandi. U. Gajibe- kovning «Go‘ro‘gTi», «Layli va Majnun» va «Arshin mol olon» musiqali pyesalari o‘zbek jamoatchiligi orasida iliq kutib olindi. Bu o‘z navbatida mahalliy teatr rivojlanishiga ham katta ta’sir koTsatdi.

Kolizey teatri. Toshkent. XX asr boshi
V. F. Komissarjevskaya - ... U. Gajibekov
1870-yilda.
Jadid teatrining 0‘zbek milliy teatrining shakllanishida jadidlaming vujudga kelishi o‘rni katta edi. Birinchi Prezident I.Karimov «Yuk-
sak ma’naviyat - yengilmas kuch» asarida: «Qachon-
ki milliy madaniyatimizning uzviy qismi bodgan teatr san’ati xususida so‘z borar ekan, buyuk ma’rifatparvar Mahmudxo‘ja Behbudiyning: «Te­atr - bu ibratxonadir», deb aytgan fikrini eslash oTinlidir», - deb yozadi.
Turkistonda 1911-yil dastlabki yozma milliy sahna asarlari yaratildi. Mahmudxo‘ja Behbudiyning «Padarkush», A. Samadovning «Mahramlar»,

Fitratning «Bir farangi bilan buxorolik bir mudarris- ning qilgan munozaralari» nomli asarlari shular jum- lasidandir. Ular ichida, ayniqsa, o‘zbek milliy teatri durdonasiga aylangan Behbudiyning «Padarkush» dramasi g‘oyatda muhim voqelik boTdi.